W łódzkim Muzeum Sztuki MS2 czynna jest do 21 maja wystawa pn. Superorganizm. Awangarda i doświadczenie przyrody.
Wystawa pokazuje, jak na przełomie XIX i XX wieku zaznaczyła się w sztuce zmiana w relacji człowieka i środowiska. Rozpoczyna ona serię ekspozycji organizowanych przez Muzeum Sztuki w 2017 roku w ramach obchodów Stulecia awangardy w Polsce, których celem jest spojrzenie na jej spuściznę ze współczesnej perspektywy.
Użyta w tytule metafora superorganizmu odnosi się do ekspansywności gatunku ludzkiego, która powoduje zarówno rozwój cywilizacyjny, jak i degradację Ziemi. Nowoczesność to moment w historii Homo sapiens, kiedy środowisko intensywnie przekształcane jest przez rozwijający się przemysł, postępującą urbanizację, kolonizację kolejnych zakątków świata.
Postawy, które odnajdujemy w sztuce awangardowej, są intrygującym obrazem ludzkich fascynacji, lęków, złudzeń, rozważań i afektów, jakich doświadczamy w związku z przyrodą i które, ze względu na uniwersalność i trwałość tego doświadczenia, pozostają nieustająco aktualne.
Z jednej strony potwierdzają faustyczny mit człowieka-stwórcy budującego swój świat, przed którym nie ma ograniczeń.
Z drugiej pokazują, jak bardzo nieprawdziwe jest twierdzenie, że awangarda manifestowała się tylko poprzez negację natury i afirmację wytworów człowieka, czyli pozostające w powszechnej świadomości: miasto, masę i maszynę.
Wreszcie stawiają pytania, które poruszały i zapewne poruszać będą kolejne pokolenia: o zależności między człowiekiem i środowiskiem, o jego rolę i znaczenie.
Superorganizm. Awangarda i doświadczenie przyrody jest przeglądem tego, jak sztuka awangardowa rejestrowała zmiany w relacji człowieka do środowiska inspirowane rozwojem nauk przyrodniczych i technologii, ale też tekstami filozoficznymi i samą sztuką.
Kolejne części wystawy: Krajobraz postnaturalny, Biofilia, Wcielone widzenie, Czwarty wymiar, Mikrokosmos i Makrokosmos oraz Ewolucja
pokazują, jak uproszczone jest myślenie o awangardzie jako konflikcie racjonalności z tym, co nieracjonalne, materialistycznego z duchowym, organicznego z nieorganicznym.
Na wystawie zaprezentowano około 150 dzieł wypożyczonych z kolekcji publicznych i prywatnych. Są to eksponaty udostępnione przez czołowe muzea sztuki nowoczesnej m.in. z Tate w Londynie, Centre Georges Pompidou w Paryżu, The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, The State Museum Of Contemporary Art - Costakis Collection w Salonikach czy Moderna Museet w Sztokholmie.
Projektowi wystawienniczemu towarzyszy także katalog w języku polskim i angielskim.
Publikacja podzielona jest na dwie części.
Pierwsza związana jest z wystawą Superorganizm. Awangarda i doświadczenie przyrody i przybliża problematykę projektu poprzez omawiane w niej pojęcia.
Druga część zawiera eseje uznanych badaczy – Fae Brauer, Iwony Luby, Jacoba Wamberga, Isabelle Wȕnsche, którzy opisują nowe sposoby odczytania relacji między awangardą a nauką, technologią i przyrodą.
Aleksandra Jach, Paulina Kurc-Maj, kuratorki wystawy