Blisko 90 artystek i artystów młodego pokolenia bierze udział w wystawie „Niepokój przychodzi o zmierzchu”, którą można oglądać w Zachęcie do 16.10.22.
Na wystawie zobaczymy prace twórców urodzonych w latach 80. i 90. XX wieku, zarówno niedawno debiutujących, jak i tych o ugruntowanej pozycji i rozpoznanej praktyce, których dzieła nie były jeszcze nigdy prezentowane w Zachęcie. Wystawa jest nie tylko obszerną prezentacją młodej polskiej sztuki, ale przede wszystkim opowieścią o niepokojach, emocjach i tkwiącym w nich potencjale zmiany.
Wchodzenie w dorosłość współczesnych dwudziesto- i trzydziestolatków przypadło na czas kumulacji kryzysów i momentów zwrotnych obniżających poczucie bezpieczeństwa. Wszystko wydaje się dziś groźne, podważana jest jakakolwiek pewność co do przyszłości: od rozwoju technologii wymykających się spod kontroli, poprzez niesprawiedliwości społeczne i wykluczenia, aż po pandemię.
Uczestnictwo w protestach, zaangażowanie polityczne oraz przeżywanie katastrofy klimatycznej i środowiskowej stały się wyróżnikami tożsamości młodych. Te pokoleniowe doświadczenia są źródłem silnych emocji, kumulują w sobie wszystkie rodzaje lęków: egzystencjalne, społeczne, nawet religijne. Wystawa „Niepokój przychodzi o zmierzchu” pozwala przyjrzeć się językom wyrażania tego, co tak trudno opisać — niepewności, braku wiary w przyszłość — oraz strategiom opowiadania o własnej traumie czy lęku.
Przedstawiane prace prezentują szeroki wachlarz tematów m.in. intymne opowieści o depresji, zdrowiu psychicznym, potrzebie bliskości i miłości, samotności. Duża część z nich porusza motyw przemocy – od indywidualnej, wymierzonej przeciwko sobie samemu, po systemową. W wielu można dostrzec ironię i humor, fetyszyzm popkulturowy, a także inspiracje cyberfuturyzmem i posthumanizmem. Inne ważne wątki to śmierć, żałoba, nihilizm, a wreszcie namysł nad ciałem i seksualnością. Finał wystawy budują prace czerpiące z poetyki katastrofy, poświęcone archeologii przyszłości, relacji człowieka z naturą, magii, ezoteryce i poszukiwaniu duchowości. Kościotrupy, zombie, centaury, wampiry, słodkie chłopaki, sprawcze kobiety, migranci, cyborgi — to tylko niektórzy z bohaterów prac prezentowanych w Zachęcie.
Choć wystawa swoją formą nawiązuje do tradycyjnie rozumianego przeglądu aktualnej sztuki, nie koncentruje się na mapowaniu zjawisk, tendencji i najważniejszych postaw oraz nie wskazuje kluczowych aktorów i aktorek sceny artystycznej. Zwraca uwagę na pokoleniową wrażliwość i różne sposoby reagowania na napięcia i zmiany. Jest szukaniem tego, co wspólne, a nie prezentacją indywidualności czy oryginalnych postaw.
Tytuł wystawy został zaczerpnięty z powieści Marieke Lucas Rijneveld (Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wydawnictwo Literackie, 2021), której dziesięcioletnia bohaterka pewnego dnia postanawia „nie wypuścić z siebie niczego” i przestaje zdejmować kurtkę. Kurtka staje się jej pancerzem i symbolicznym znakiem traumy. Rijneveld niezwykle sugestywnie opowiada o deficytach emocjonalnych, o żałobie, o końcu świata utożsamianego z dzieciństwem. Tytułowy niepokój wydaje się podstawową emocją, towarzyszącą na co dzień nie tylko bohaterce książki, ale także i nam.
W Zachęcie można zobaczyć prace powstałe przede wszystkim w ostatnich trzech latach (2020 –2022), reprezentujące wszelkie media: od ogromnie popularnego w ostatnim czasie malarstwa, przez rysunek, instalacje rzeźbiarskie, wideo, fotografię, ceramikę, tkaninę, performans i działania. Częścią wystawy będzie jesienny (wrzesień–październik) program wydarzeń na placu Małachowskiego oraz program performatywny.
Kuratorka wystawy: Magdalena Komornicka
Więcej informacji: https://zacheta.art.pl/pl/wystawy/niepokoj-przychodzi-o-zmierzchu-the-discomfort-of-evening