Nakładem Fundacji Instytutu Filozofii i Socjologii PAN ukazała się praca zbiorowa naukowców z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Instytutu Filozofii Rosyjskiej Akademii Nauk (RAN) pt. "Filozofia przyrody – dziś", pod redakcją Włodzimierza Ługowskiego i Igora K. Lisiejewa.
Praca jest jednym z efektów umowy o dwustronnej współpracy naukowej, zawartej na szczeblu prezydium Polskiej Akademii Nauk i Rosyjskiej Akademii Nauk, realizowanej przez IFiS PAN i IF RAN, której koordynatorami byli redaktorzy tomu: prof. Włodzimierz Ługowski z IFiS PAN oraz prof. Igor K. Lisiejew, kierujący zakładem filozoficznych zagadnień biologii IF RAN.
IFiS PAN, który niedawno obchodził swą pięćdziesiątą rocznicę powstania, w zakresie filozofii nauk przyrodniczych ma bogatą kartę. Pozostaje to zresztą w zgodzie z długą tradycją polskiej filozofii przyrody, której odległe początki opisane zostały w dwóch tomach historii polskiej filozofii średniowiecznej.
IF RAN liczy 280 pracowników, w tym 100 samodzielnych, wśród nich 10 członków RAN. Prowadzi rozległą współpracę międzynarodową (szczególnie z USA, RFN, Francją), a w programie kształcenia ma także języki: chiński, arabski, sanskryt, hindi.
Współpraca IFiS PAN i IF RAN w obszarze filozofii nauk przyrodniczych ma długą tradycję. W szczególności w latach 70. prowadzona była przez prof. Czesława Nowińskiego (1907-1981), w latach 80. zaś przez prof. Stanisława Butryna. Jej uczestnikami byli – oprócz filozofów – także wybitni przyrodnicy, w tym członkowie PAN - profesorowie Leszek Kuźnicki, Adam Urbanek i Władysław J.H. Kunicki-Goldfinger.
W ramach obecnej umowy o współpracy zorganizowane zostały trzy sympozja: dwa w Warszawie, jedno w Moskwie. W ich przygotowaniu i prowadzeniu ze strony polskiej (obok W. Ługowskiego) brał udział prof. Michał Tempczyk (IFiS PAN, obecnie IF UMK) oraz – nieżyjący już dziś – prof. Władysław Krajewski. W sympozjach warszawskich uczestniczyło kilkadziesiąt osób.
Osobno warto odnotować udział w obu sympozjach warszawskich pani prof. Heleny Eilstein, która w czasie drugiego z nich, przeprowadzonego już po śmierci prof. W. Krajewskiego, przejęła niejako honorową funkcję „Nestora polskiej filozofii” (przyrody i nie tylko).
W sympozjum moskiewskim ze strony polskiej (ze względu na ograniczony przydział środków na wymianę) uczestniczyć mogły tylko trzy osoby: W. Krajewski, M. Tempczyk i W. Ługowski. Ze strony gospodarzy natomiast zainteresowanie zaproponowaną (przez nas zresztą) tematyką filozofii przyrody przeszło wszelkie oczekiwania: zamiast dwudziestu zapowiedzianych referatów wygłoszonych zostało przeszło trzydzieści (ponadto wiele komunikatów).
Wkrótce Prezydium RAN i dyrekcja IF RAN wystąpiły z inicjatywą przedłużenia z nami umowy o współpracy na dwa kolejne lata.
Umowa przewidywała wydanie dwóch tomów prac zbiorowych, jednego w Moskwie (w języku rosyjskim), drugiego w Warszawie.
Tom rosyjski niedawno się ukazał. Zawiera ogółem 25 prac, w tym 10 autorów polskich. Otwiera go artykuł wspomnianego już prof. Andrzeja B. Legockiego (biochemika), zatytułowany „Ku nowej filozofii przyrody”. W tomie jest też opublikowany pośmiertnie tekst „Naukowa filozofia przyrody” autorstwa prof. W. Krajewskiego, członka kolegium redakcyjnego. Omawiany tom różni się od rosyjskiego – co do składu autorskiego ze strony polskiej oraz kompozycji całości.
Włodzimierz Ługowski
Filozofia przyrody – dziś, red. Włodzimierz Ługowski i Igor K. Lisiejew, Fundacja Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2011