W Europie występuje obecnie 12 tys. obcych gatunków. Około 15% z nich to gatunki inwazyjne, a ich populacja szybko się rozrasta w wyniku zwiększonej wymiany handlowej i rozwoju turystyki.
Komisja Europejska przygotowała nowe przepisy, które mają powstrzymać postępujące zagrożenie ze strony gatunków inwazyjnych i zaradzić powodowanym przez nie szkodom.
Projekt przepisów jest odpowiedzią na narastające problemy wywołane zadomowieniem się tych inwazyjnych gatunków obcych. Są to problemy:
- ekonomiczne – co roku inwazyjne gatunki obce powodują w Europie straty o
wartości co najmniej 12 mld euro wynikające z zagrożeń dla zdrowia ludzkiego (np. niebezpieczny gatunek osy vespa velutina, czy azjatycki komar tygrysi, który roznosi choroby śmiertelne), ze szkód w infrastrukturze (np. rdestowiec ostrokończysty, który uszkadza budynki) oraz ze strat w płodach rolnych (np. nutrie, które niszczą uprawy)
- ekologiczne – inwazyjne gatunki obce mogą spowodować poważne straty w
ekosystemach i doprowadzić do wyginięcia gatunków, które są konieczne do
utrzymania równowagi w naszym środowisku naturalnym. Na przykład, czeremcha amerykańska w poważnym stopniu zakłóca funkcjonowanie ekosystemów leśnych, a wiewiórka szara wypiera rodzimą wiewiórkę pospolitą. Inwazyjne gatunki obce są drugą najpoważniejszą przyczyną utraty różnorodności biologicznej na świecie po utracie siedlisk.
- polityczne – wiele państw członkowskich już teraz musi przeznaczać duże kwoty na walkę z tym problemem, ale ich wysiłki nie będą skuteczne, jeśli będą podejmowane wyłącznie na płaszczyźnie krajowej. Na przykład, prowadzona w Belgii kampania wypleniania barszczu mantegazyjskiego nie zakończy się sukcesem, jeśli gatunek ten przywędruje z powrotem z Francji.
Projekt przepisów powstał z myślą o przyszłej liście inwazyjnych gatunków obcych, które stanowią poważny problem dla UE. Lista ta zostanie sporządzona wspólnie z państwami członkowskimi, przy użyciu ocen ryzyka i dowodów naukowych. Wymienione na niej gatunki zostaną objęte zakazem importu do UE oraz kupna, stosowania, uwalniania do środowiska i sprzedaży w UE. Dla dotychczasowych handlarzy, hodowców czy właścicieli zwierząt, których zacznie obowiązywać zakaz, zostanie wprowadzony okres przejściowy, w którym będą stosowane środki specjalne.
Projekt rozporządzenia przewiduje trzy rodzaje interwencji:
- Zapobieganie – państwa członkowskie będą organizować kontrole, aby zapobiec umyślnemu wprowadzaniu na ich terytorium zakazanych gatunków. Jednak wiele gatunków trafia do UE w sposób niezamierzony – jako zanieczyszczenia w produktach czy „pasażerowie na gapę” w kontenerach. Państwa członkowskie będą musiały podjąć działania mające na celu wykrycie takich form przemieszczania się gatunków i wprowadzić środki zapobiegawcze.
- Wczesne ostrzeganie i szybkie reagowanie – gdy już państwa członkowskie wykryją stanowiący zagrożenie gatunek obcy, który zadomawia się w UE, podejmą natychmiastowe działania, aby go usunąć.
- Minimalizacja strat wywoływanych przez zadomowione inwazyjne gatunki obce. Jeśli dany gatunek szeroko się już rozprzestrzenił, państwa członkowskie będą musiały wdrożyć środki, które pozwolą ograniczyć szkody.
Nowe przepisy stanowią zachętę do wprowadzenia spójniejszych metod działania, które będą też w większej mierze oparte na podejściu zapobiegawczym. W przyszłości pozwoli to zwiększyć skuteczność podejmowanych wysiłków i obniżyć zarówno koszt strat, jak i koszt działań.
Projekt rozporządzenia zostanie teraz przedyskutowany w Radzie i w Parlamencie. Państwa członkowskie będą w pełni uczestniczyć w opracowywaniu listy gatunków, mogą też proponować nowe gatunki do zamieszczenia na liście. Pomocą będzie im służyć europejska sieć EUSIN zawierająca informacje na temat gatunków obcych. (http://easin.jrc.ec.europa.eu/).
Rozporządzenie w sprawie zapobiegania zadomawianiu się inwazyjnych gatunków obcych i reagowania na to zjawisko powstało w oparciu o plan działania UE na rzecz efektywnego gospodarowania zasobami oraz unijną strategię ochrony różnorodności biologicznej do roku 2020.
Marta Angrocka-Krawczyk
Więcej - http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/index_en.htm
>