Do 2050 r. Unia Europejska jest zdecydowana stać się pierwszym na świecie blokiem państw neutralnych dla klimatu. Wymaga to znacznych inwestycji zarówno ze strony UE i krajowego sektora publicznego, jak i sektora prywatnego.
Przedstawiony 11.12.19 plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu zmobilizuje inwestycje publiczne i pomoże uruchomić fundusze prywatne przy pomocy unijnych instrumentów finansowych, w szczególności InvestEU, prowadząc do inwestycji o wartości co najmniej 1 bln euro.
Wprawdzie wszystkie regiony i sektory będą musiały wnieść swój wkład w transformację, jednak skala wyzwania nie jest wszędzie taka sama. Niektóre regiony będą szczególnie narażone na negatywny wpływ zjawisk, a przemiany gospodarcze i społeczne będą tam szczególnie głębokie. Specjalne wsparcie finansowe i praktyczne z mechanizmu sprawiedliwej transformacji przeznaczone zostanie na pomoc pracownikom i uruchamianie koniecznych inwestycji na tych obszarach.
Plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu
Plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu udostępni finansowanie unijne oraz stworzy ramy ułatwiające i pobudzające inwestycje publiczne i prywatne niezbędne do przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu, zieloną, konkurencyjną i sprzyjającą włączeniu społecznemu. Uzupełniając inne inicjatywy zapowiedziane w ramach zielonego ładu, plan opiera się na trzech wymiarach:
• finansowania: uruchomienie w następnym dziesięcioleciu zrównoważonych inwestycji o wartości co najmniej 1 biliona euro. Większy niż kiedykolwiek dotąd udział w budżecie UE wydatków przeznaczonych na działania służące klimatowi i ochronie środowiska pomoże przyciągnąć prywatne finansowanie; główną rolę w tym zakresie będzie odgrywał Europejski Bank Inwestycyjny;
• możliwości: oferowanie zachęt służących do uruchomienia i przekierowania inwestycji publicznych i prywatnych. UE dostarczy inwestorom narzędzi przez nadanie zrównoważonemu finansowaniu głównego znaczenia w systemie finansowym. Ułatwi ona też zrównoważone inwestycje publiczne przez zachęcanie do ekologicznego planowania budżetu i zielonych zamówień publicznych oraz przez opracowanie sposobów uproszczenia procedur zatwierdzania pomocy państwa dla regionów objętych sprawiedliwą transformacją.
• wsparcia praktycznego: Komisja zapewni organom publicznym i promotorom projektów wsparcie w planowaniu, opracowaniu i realizacji zrównoważonych projektów.
Mechanizm sprawiedliwej transformacji
Mechanizm sprawiedliwej transformacji jest kluczowym narzędziem służącym zapewnieniu, by transformacja na rzecz gospodarki neutralnej dla klimatu przebiegała w sposób sprawiedliwy, nie pozostawiając nikogo w tyle. Wprawdzie wszystkie regiony będą potrzebowały finansowania i w planie inwestycyjnym na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu zostało to przewidziane, mechanizm zapewnia jednak ukierunkowane wsparcie, aby w latach 2021–2027 uruchomić co najmniej 100 mld euro w regionach najbardziej dotkniętych negatywnymi społeczno-gospodarczymi skutkami transformacji i złagodzić te skutki.
Mechanizm pozwoli uruchomić inwestycje niezbędne, aby udzielać wsparcia pracownikom i społecznościom, których funkcjonowanie zależy od łańcucha wartości paliw kopalnych. Za pośrednictwem wszystkich instrumentów bezpośrednio związanych z transformacją będzie on uzupełniał znaczny wkład z budżetu UE.
Mechanizm sprawiedliwej transformacji będzie opierał się na trzech głównych źródłach finansowania:
1) Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który otrzyma nowe środki UE w wysokości 7,5 mld euro, które powiększą kwotę środków przewidzianych we wniosku Komisji dotyczącym następnego długoterminowego budżetu UE.
Aby wykorzystać przynależne im środki z funduszu, państwa członkowskie, prowadząc dialog z Komisją, będą musiały wskazać kwalifikujące się obszary w tzw. terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji. Będą musiały się także zobowiązać, że do środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji państwa członkowskie dołożą taką samą kwotę ze środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus oraz udostępnią dodatkowe zasoby krajowe. Łącznie zapewni to finansowanie w wysokości 30–50 mld euro, co przyciągnie jeszcze więcej inwestycji.
Fundusz będzie przede wszystkim służył do udzielania dotacji regionom. Będzie on na przykład wspierał pracowników w rozwijaniu umiejętności i kompetencji potrzebnych w przyszłości na rynku pracy, a także pomagał MŚP, przedsiębiorstwom typu start-up i inkubatorom przedsiębiorczości przy tworzeniu nowych możliwości gospodarczych w tych regionach; Będzie również wspierał inwestycje służące przechodzeniu na czystą energię, na przykład zwiększające efektywność energetyczną.
2) specjalnym systemie sprawiedliwej transformacji w ramach InvestEU służącym uruchomieniu inwestycji o wartości do 45 mld EUR. Jego celem będzie przyciąganie prywatnych inwestycji, m.in. w zrównoważoną infrastrukturę energetyczną i transportową, przynoszących korzyści dotkniętym regionom i pomoc tym gospodarkom w znalezieniu nowych źródeł wzrostu;
3) instrumencie pożyczkowym Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla sektora publicznego gwarantowanym przez budżet UE, służącym uruchomieniu inwestycji o wartości 25–30 mld euro. Zostanie on wykorzystany na pożyczki dla sektora publicznego, na przykład na inwestycje w sieci ciepłownicze i renowację budynków. W marcu 2020 r. Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w celu ustanowienia tego instrumentu.
W mechanizmie sprawiedliwej transformacji chodzi o coś więcej niż finansowanie: za pośrednictwem platformy sprawiedliwej transformacji Komisja będzie udzielać państwom członkowskim i inwestorom pomocy technicznej oraz dbać o zaangażowanie zainteresowanych społeczności, władz lokalnych, partnerów społecznych i organizacji pozarządowych. Mechanizm sprawiedliwej transformacji będzie obejmował solidne ramy zarządzania oparte na tzw. terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji.
Kontekst
W dniu 11 grudnia 2019 r. Komisja przedstawiła Europejski Zielony Ład, - https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl, będący wyrazem aspiracji, aby do 2050 r. Europa stała się pierwszym blokiem państw neutralnym dla klimatu. Przejście Europy na zrównoważoną gospodarkę oznacza znaczne wysiłki inwestycyjne we wszystkich sektorach: osiągnięcie aktualnych celów na 2030 r. w zakresie klimatu i energii będzie wymagało dodatkowych inwestycji w wysokości 260 mld euro rocznie do 2030 r.
Powodzenie planu inwestycyjnego na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu będzie zależało od zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron. Niezbędne jest, aby w trakcie negocjacji w sprawie przyszłych ram finansowych państwa członkowskie i Parlament Europejski zachowały ambitny charakter wniosku Komisji. Zasadnicze znaczenie będzie miało szybkie przyjęcie wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Komisja będzie uważnie monitorować i oceniać postępy w tej transformacji. W ramach działań w tej dziedzinie Komisja będzie co roku organizować szczyt w sprawie zrównoważonych inwestycji z udziałem wszystkich zainteresowanych stron i będzie nieustannie pracować na rzecz promowania i finansowania procesu transformacji. Komisja zwraca się do inwestorów o pełne wykorzystanie stwarzających możliwości warunków regulacyjnych i szybciej niż kiedykolwiek dotąd rosnących potrzeb w zakresie zrównoważonych inwestycji, a do organów państwowych o aktywne zaangażowanie się w identyfikację potrzeb i promowanie takich inwestycji.
Więcej - https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_20_24