Pozytywnie oceniamy naukowców, a krytycznie rządzących. Zaufanie do rządów poszczególnych państw, Komisji Europejskiej, mediów i naukowców to kluczowe elementy raportu z badania opracowanego w ramach międzynarodowego projektu PERITIA. Polska Akademia Nauk jest jednym z partnerów projektu.
Postawy społeczne wobec rządu i innych instytucji – to temat badania analizującego rolę nauki w podejmowaniu decyzji politycznych. W ramach projektu PERITIA, który dotyczy badania zaufania publicznego i wiedzy eksperckiej, analizowane były także warunki, w których obywatele mogą polegać na opiniach ekspertów kształtujących politykę publiczną.
Badanie ankietowe przeprowadził Policy Institute z King’s College w Londynie w styczniu 2022 roku wśród 12 tys. obywateli z sześciu europejskich krajów: Wielkiej Brytanii, Irlandii, Polski, Niemiec, Norwegii i Włoch. Jak na tle innych państw wypada Polska?
Zaufanie i uczciwość
Polacy postrzegają swój rząd znacznie bardziej negatywnie niż inne narody. Aż połowa ankietowanych osób w Polsce uważa, że ich rząd ignoruje zasady i procedury. To drugi wynik po Wielkiej Brytanii, gdzie takie zdanie wyraża 62% osób. Dla kontrastu, jedynie 35% osób w Niemczech i 34% w Norwegii twierdzi, że ich rząd lekceważy przepisy. Średnia dla badanych krajów wyniosła 44%.
W Polsce:
• Ponad 70% ankietowanych twierdzi, że jest ostrożnych w kwestii zaufania do rządu – to najwyższy odsetek spośród badanych krajów.
• 70% ankietowanych nie zgadza się z tym, że rząd jest uczciwy i prawdomówny, kiedy np. w Norwegii tego zdania jest jedynie 36% osób.
• 68% ankietowanych twierdzi, że nie jest pewnych, czy wierzyć rządowi.
• 63% ankietowanych Polaków twierdzi, że rząd postępuje niesprawiedliwie wobec swoich obywateli – wyprzedzając Wielką Brytanię (49%), Irlandię (42%), Włochy (42%), Niemcy (41%) i Norwegię (37%).
• 66% ankietowanych twierdzi, że rząd zazwyczaj ignoruje obywateli – jest to wynik wyższy od średniej dla sześciu badanych krajów.
Zgodnie z zebranymi wynikami 76% osób w Polsce uważa, że rząd nie cieszy się szacunkiem, a Wielka Brytania (66%) jest drugim krajem, w którym odsetek ten jest równie wysoki.
Zaufanie do mediów
Polskie społeczeństwo krytycznie wypowiada się o programach informacyjnych i mediach. 32% badanych twierdzi, że ma o nich negatywne zdanie jako o instytucji. Krajem o najmniej negatywnej opinii na ten temat jest Norwegia (16%) oraz Niemcy (21%).
Z drugiej strony, Polacy deklarują najbardziej pozytywne odczucia wobec mediów społecznościowych – 31% osób ocenia je pozytywnie.
Opinie na temat Komisji Europejskiej
Spośród narodów objętych badaniem to mieszkańcy Polski mają najlepszą opinię o Komisji Europejskiej (37%). Wyprzedzamy w tym Irlandię (33%). Natomiast Wielka Brytania ma najbardziej negatywne zdanie na temat Komisji Europejskiej (33%). To znacznie więcej niż średnia dla badanych krajów, wynosząca 23%.
Niemal połowa Polaków (49%) twierdzi, że Komisja Europejska podziela te same wartości, co oni. To najwyższy wynik spośród badanych krajów. Najbardziej sceptyczni są Brytyjczycy – jedynie 27% z nich uważa, że wartości unijne są im bliskie.
Zaufanie do naukowców
Jedną z grup osób pozytywnie ocenianych we wszystkich krajach są naukowcy. Średnio tylko 6% osób ma negatywne zdanie o naukowcach pracujących na uniwersytetach, podczas gdy pozytywne zdanie o takich badaczach wyraża aż 53% wszystkich badanych.
Naukowcy są najbardziej pozytywnie postrzegani w Irlandii, gdzie 63% osób ma pozytywne zdanie na ich temat, a następnie we Włoszech (62%), Wielkiej Brytanii (59%), Norwegii (57%), Polsce (53%) i Niemczech (53%).
Badanie obejmowało też opinie dotyczące organizacji charytatywnych i organizacji pożytku publicznego. Tutaj Polacy wyrażali się najbardziej pozytywnie spośród wszystkich badanych o tym typie instytucji (53%). Najmniej wśród nich było też głosów jednoznacznie krytycznych (jedynie 8%). Najbardziej krytyczni w ocenie organizacji charytatywnych i NGOs okazali się Włosi (22%).
Z czego wynika tak niski poziom zaufania do osób przy władzy? „Odpowiedzi należy widzieć we wzajemnym związku. Niskie oceny i zaufanie do rządzących to w miarę stała cecha myślenia Polaków. Na tym tle relatywnie wysokie zaufanie do naukowców, Komisji Europejskiej, czy organizacji charytatywnych może odzwierciedlać poszukiwanie przez opinię publiczną autorytetów niezależnych i nieuwikłanych w lokalne spory i polityki”, komentuje dla nas wyniki raportu prof. Andrzej Rychard z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Cykl raportów
W ramach projektu PERITIA upublicznionych zostanie łącznie pięć raportów. Oprócz badania nakierowanego na opinie o rządach i innych instytucjach kolejne będą analizowały postawy wobec COVID-19 oraz zmian klimatycznych. Raporty ukażą się w kolejnych tygodniach na stronie informacje.pan.pl
O projekcie PERITIA
„PERITIA – Policy, Expertise and Trust” to projekt badający zaufanie publiczne do wiedzy eksperckiej. Multidyscyplinarny zespół złożony m.in. z filozofów, politologów, etyków, psychologów i medioznawców pomaga obywatelom i decydentom w zrozumieniu zaufania do nauki oraz zidentyfikowaniu wiarygodnej wiedzy fachowej. Celem tego działania jest zwiększenie poziomu zaufania do demokratycznego zarządzania krajami europejskimi.
W projekcie zaangażowanych jest 11 instytucji partnerskich. Projekt jest finansowany ze środków Unii Europejskiej.
Więcej: https://peritia-trust.eu/