Czym jest państwo, skąd się wzięło i kto je kontroluje? Można by przypuszczać, że na te pytania odpowiedzi są oczywiste. W rzeczywistości odpowiedź jest nieuchwytna, trudna do zidentyfikowania nawet dla tych, którzy są częścią systemu.
Trump przekonał się o tym już w swojej pierwszej kadencji. Naturalnie zakładał, że prezydent będzie sprawował władzę, przynajmniej jeśli chodzi o władzę wykonawczą. Przekonał się jednak, że jest inaczej, gdy agencje ściśle współpracowały z mediami, aby osłabiać go na każdym kroku. Po czteroletniej przerwie powrócił z prawdziwą determinacją, by zostać prezydentem.
Łatwiej powiedzieć niż zrobić. Osoby nominowane na stanowiska w gabinecie często narzekają w prywatnych rozmowach, że muszą mierzyć się z trudną biurokracją, mimo całej instytucjonalnej wiedzy. Często czują się jak dublerzy lub manekiny. Trump to niezwykły prezydent, który w ogóle próbował sprawować władzę. Większość po prostu cieszy się z przywilejów związanych z piastowaniem urzędu i związanych z nim pochwał.
W każdym razie każdy, kto osiągnie szczyt w jakimkolwiek aparacie państwowym, odkryje, że jest to coś innego niż wszystko, co opisano w podręcznikach.
Platon postrzegał państwo jako organiczną całość z samym życiem, odzwierciedlającą strukturę ludzkiej duszy. Ustrój polityczny był podzielony między władców (królów-filozofów), strażników (wojowników) i wytwórców (robotników). Państwo istnieje po to, by zaprowadzić sprawiedliwość, gdzie każda klasa harmonijnie wypełnia swoją rolę.
Arystoteles przedstawił bardziej realistyczny pogląd . Chociaż państwo jest organiczne, nie ma duszy. Ma określone funkcje, aby promować dobrobyt wszystkich poprzez prawa i edukację, równoważąc interesy różnych klas. Arystoteles opowiadał się za rządem mieszanym, aby zapobiegać tyranii i promować stabilność.
W epoce Oświecenia teorie państwa na Zachodzie ewoluowały wraz z postępem technologii i ekonomii. Thomas Hobbes uważał państwo za niezbędne do powstrzymania wojny domowej między frakcjami. Bez niego życie byłoby samotne, okrutne, brutalne i krótkie. Co prawda, pisał w trakcie angielskiej wojny domowej.
John Locke w swoim Drugim traktacie o rządzie również postrzegał państwo jako niezbędne, ale niezwykle ograniczone. Jego zadaniem była ochrona własności i podstawowych praw. Mogło ono zostać obalone w warunkach tyranii. Kwestia ta była dla niego osobista, jako ofiary traumy wojny, rewolucji i cenzury.
Locke był autorem wzoru, który później stał się Deklaracją Niepodległości. Znajdujemy tu pogląd, że państwo jest „koniecznym złem”, perspektywę powszechnie akceptowaną przez Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych.
Wkrótce potem w tradycji platońskiej narodził się pogląd heglowski. G.W.F. Hegel gloryfikował państwo jako boga maszerującego po ziemi, gromadzącą się siłę społecznego firmamentu, by nagiąć historię do nieuchronnego podboju prawowitych zwycięzców. Pogląd ten został podchwycony zarówno przez prawicę (narodowy socjalizm), jak i lewicę (międzynarodowy socjalizm), by nasycić inne koncepcje państwa aurą nieuchronności.
Całe to gadanie o organicznym i esencjonalnym charakterze państwa wydawało się bardziej radykalnej tradycji myślowej beznadziejnie naiwne. Franz Oppenheimer pisał , że państwo jest nieorganiczną siłą najeźdźczą, siłą podbijającą i zawsze niechcianą, instytucją zewnętrzną dla samego społeczeństwa.
Pogląd ten propagowali Albert Jay Nock , a później Murray Rothbard , którzy postrzegali państwo jako z natury wyzyskujące. Rozwiązanie było proste: pozbyć się go raz na zawsze, ale nie w sposób, jaki wyobrażał sobie Marks. Rezultatem braku państwa nie byłaby utopia, lecz coś bliższego temu, co wyobrażał sobie Locke: dobrze funkcjonujące i pokojowe społeczeństwo zorganizowane w oparciu o własność i dobrowolną współpracę.
Głęboko ugruntowaną perspektywę historyczną państwa oferuje Bertrand de Jouvenel. Jego zdaniem państwo jest zorganizowane na firmamencie samego społeczeństwa, w miarę jak naturalne elity zyskują zaufanie opinii publicznej w kwestiach rozstrzygania sporów. Elity konstytuują się jako arbitrzy i postacie kulturowe, stopniowo uzyskując monopolistyczną kontrolę nad legalnym stosowaniem przymusu w społeczeństwie.
Pogląd ten popierali Erik von Kuehnelt-Leddihn , Hans-Hermann Hoppe , a w naszych czasach Auron MacIntyre . Każdy z nich ma inną interpretację omawianych szczegółów, ale wszyscy zgadzają się, że państwo jest wytworem elit, zarówno w dobrym, jak i złym znaczeniu.
Oczywiście istnieje obszerna literatura na ten temat. Każda ideologia oferuje teorię tego, czym jest i czym powinno być państwo. Pogląd, który wydaje się bliski mojej najlepszej intuicji na temat funkcjonowania państwa w ubiegłym wieku, pochodzi od Gabriela Kolko w jego Historii ery postępowej.
Jego zdaniem, to nie elity napędzają politykę państwa, ale w szczególności elity przemysłowe. Biorąc pod uwagę historię współczesnego industrializmu, dostrzegł, że w centrum każdej agencji znajdują się dominujące gałęzie przemysłu. Ustawa o Bezpiecznej Żywności i Lekach z 1906 roku została uchwalona przez przemysł, który dążył do partnerstwa z potęgą w celu ograniczenia konkurencji rynkowej. Rezerwa Federalna jest kartelem banków. Departament Handlu również jest produktem organizacji przemysłowej, podobnie jak Departament Pracy.
Wszystkie te instytucje ucieleśniają to, co James Burnham nazwał rewolucją menedżerską . Polega ona na tym, że elity przemysłowe zachwalają swoją wiedzę naukową i zdolności organizacyjne, które uważały za lepsze od chaosu naturalnego społeczeństwa i rynków. Dajmy merytokratom władzę i zasoby, a będą oni znacznie lepiej niż zwykli ludzie wprowadzać racjonalność do życia gospodarczego i organizacji społecznej/kulturalnej. Inni przedstawiciele tego nurtu to C. Wright Mills , Philip H. Burch , G. William Domhoff i Carroll Quigley.
Z tej literatury wyłania się obraz państwa, które odziedziczyliśmy w naszych czasach. W istocie, żaden żyjący człowiek nie znał innego. Pomijając wszelkie hasła demokracji i wolności, państwo, jakie znamy, składa się z kartelu aspirujących, dominujących interesów przemysłowych w każdym sektorze, zaangażowanych w nieustanne spiski przeciwko wolnemu i konkurencyjnemu rynkowi. Zazwyczaj nie myślimy o państwie w ten sposób, ale wydaje się to najbardziej realistyczną koncepcją tego, czym ono właściwie jest i co robi.
Weźmy na przykład FDA. Jej siłą napędową jest przemysł, który płaci połowę jej rachunków i dzieli prawa własności intelektualnej z samym przemysłem oraz z jego siostrzanymi i nadrzędnymi agencjami, tj. Narodowym Instytutem Zdrowia (NIH), CDC i Departamentem Zdrowia i Opieki Społecznej (HHS). Branża farmaceutyczna ma zdecydowanie największy wpływ na funkcjonowanie tych agencji, dlatego Robert F. Kennedy Jr., zaprzysięgły wróg przemysłu farmaceutycznego, ma tak ogromne problemy z zarządzaniem nimi i zmianą ich priorytetów. Nie powinno to być szokujące, ponieważ takie były jej korzenie: przemysł dążył do legitymizacji i ochrony przed podstępami suwerenności konsumenta.
Ten sam dramat dotyka wszystkich prób reform w Rezerwie Federalnej (banki), Departamencie Rolnictwa (wielkie rolnictwo), Departamencie Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast (deweloperzy), Departamencie Edukacji (związki zawodowe nauczycieli), Departamencie Transportu (pociągi i samochody) oraz Departamencie Obrony/Wojny (producenci amunicji). Gdziekolwiek spojrzeć w Waszyngtonie, widać rękę potężnych graczy przemysłowych. Tak jest w większości części świata.
To państwo przemysłowe ma co najmniej trzy warstwy . Głęboką warstwę tworzą agencje wywiadowcze oraz ich dobroczyńcy i partnerzy przemysłowi. NSA i CIA zlecają większość swoich działań firmom cyfrowym z sektora prywatnego, których wyniki są tajne. Istnieje również warstwa detaliczna (lub płytka), w której regulowane branże realizują życzenia przejętych agencji; dlatego CVS wycofało leki ze swoich półek na rzecz zmodyfikowanych szczepionek mRNA i dlatego środowisko medyczne z takim entuzjazmem zareagowało na pandemię COVID-19. Warstwa środkowa składa się z samych agencji, które zorganizowały wszystkie transfery.
Jeśli tak wygląda państwo w naszych czasach, to co z przeszłością? Czy ten model ma zastosowanie? Być może, jeśli mówimy o Kościele jako o przemyśle, możemy dostrzec te same siły działające w średniowieczu. Jeśli spojrzymy na instytucje wojskowe jako na przemysł, zyskamy inne spojrzenie na to, co napędzało starożytne państwa również w Rzymie i Atenach.
Jak ta namacalna i nieco mroczna perspektywa genezy i funkcjonowania państwa wpisuje się w starsze teorie? Odrzuca idealizm Platona i Hegla, wprowadza element realizmu Hobbesa i Locke’a, ożywia Marksa i Rothbarda oraz ożywia teorie de Jouvela i Hoppego.
O ile nam wiadomo, jest to najdokładniejszy opis rzeczywistości współczesnego etatyzmu, jaki jest dostępny. To dodatkowo podkreśla ogromne wyzwanie, przed jakim stoją tymczasowi zarządcy, którzy rzekomo osuszają bagno, eliminują przejęcie agencji lub w inny sposób ograniczają korupcję. Problem polega na tym, że cały aparat państwowy jest w rzeczywistości bagnem. Przejęcie jest istotą. Korupcja jest wpisana w funkcjonowanie państwa.
Nic z tego nie oznacza, że reformy nie są warte podjęcia. Kluczowe jest jednak zrozumienie, że żaden z mechanizmów państwowych nie jest nastawiony na adaptację do reformatorów i presji demokratycznej. Cały impet zmierza w przeciwnym kierunku. To, co wydarzyło się w przypadku Trumpa 2.0, nawet przy ograniczonych sukcesach, jakie zaobserwowaliśmy, jest anomalią. Potrzebny będzie cud, aby dokonać dalszych zmian, ale jest to możliwe.
Jedno z najmądrzejszych stwierdzeń w historii teorii politycznej pochodzi od Davida Hume'a . Jego zdaniem, rola opinii publicznej jest kluczowa we wszelkich formach sprawowania władzy. Kiedy zmienia się nastawienie społeczeństwa, państwo nie ma innego wyboru, jak tylko się do tego dostosować.
„Nic nie wydaje się bardziej zaskakujące dla tych, którzy patrzą na sprawy ludzkie filozoficznym okiem, niż łatwość, z jaką wielu jest rządzonych przez nielicznych; i bezwarunkowa uległość, z jaką ludzie rezygnują z własnych uczuć i namiętności na rzecz uczuć i namiętności rządzących. Gdy dowiemy się, w jaki sposób dokonuje się ten cud, odkryjemy, że skoro siła zawsze jest po stronie rządzonych, rządzący nie mają na swoim źródle niczego poza opinią. Zatem rząd opiera się tylko na opiniach; maksyma ta odnosi się zarówno do rządów najbardziej despotycznych i militarnych, jak i najbardziej wolnych i popularnych”.
Zmiana opinii publicznej: to jest najważniejsze zadanie.
Jeffrey A. Tucker
Za: https://brownstone.org/articles/what-is-the-state-and-who-controls-it/