W Instytucie Słowackim w Warszawie odbył się 25 kwietnia pokaz dokumentalnego filmu Igora Sivaka Bohom zabudnuté kúty o osławionym Józefie Kurasiu – ps. Ogień, którego postać wciąż budzi kontrowersje, zwłaszcza na Podhalu, północnej Orawie i Spiszu, gdzie „działał" ze swoim oddziałem w okresie wojennym i po wojnie.
Mimo dobrze udokumentowanych zbrodni popełnionych przez bandę Ognia (mordowali cywilów, chłopów polskich i słowackich, żydów, Rusinów), w 2006 r. Prezydent Lech Kaczyński uroczyście odsłonił w Zakopanem pomnik jego pamięci. Drugi taki – tym razem w kształcie krzyża (bo w Polsce nikt krzyża nie ruszy) i też objęty monitoringiem (sic!), ma powstać w Nowym Targu.
Reżyser filmu Bohom zabudnuté kúty (Zapomniane przez Boga kąty) wykorzystał w nim materiały archiwalne słowackiego UPN (Ustav Pamati Naroda - odpowiednika IPN, ale bez uprawnień politycznych, jakie posiada polski IPN) oraz dokumentację AK. Na dokumentację AK – jako najbardziej obiektywną - powołuje się też w swoich tekstach na łamach tygodnika Przegląd red. Leszek Konarski (obecny na spotkaniu).
W filmie nie ma komentarza – ani odautorskiego, ani jakiegokolwiek – są tylko zarejestrowane kamerą wypowiedzi ludzi – Słowaków i Polaków – którzy ocaleli z napadów bandy Ognia. Są to opowieści o zamordowanych bliskich, zagrożeniu swojego życia, strachu przed oddziałem Ognia, także o dobytek, który był przez tych „żołnierzy wyklętych" rabowany.
Film miał premierę 26 sierpnia 2010 w Instytucie Polskim w Bratysławie. Istnieje tylko w wersji słowackiej i angielskiej – nie ma chętnych do stworzenia polskiej ścieżki dźwiękowej, choć wydawałoby się, że powinien to zrobić IPN. Ten jednak – zapewne z powodów politycznych - nie jest tym zainteresowany (tak, jak nie zareagował na prośby Towarzystwa Słowaków w Polsce o przeprowadzeniem śledztwa w tej sprawie). Na pokazie zresztą nie było nikogo z tej instytucji (ze słowackiego UPN był dyrektor archiwum UPN, Lubomir Durina).
Po projekcji wywiązała się burzliwa dyskusja licznie zgromadzonych gości (w maleńkiej salce ledwie zmieściło się ok. 80 osób) z różnych pokoleń. Przeważali świadkowie tamtych czasów, dobrze znający – i cytujący – dokumenty historyczne i przekazy ustne ludzi z południa Polski oraz Słowacji, dotyczące bandy Ognia, które w prawicowej narracji w Polsce są przemilczane lub ignorowane. Nie zabrakło też emocjonalnych wypowiedzi osób o krańcowo różnych poglądach politycznych.
Film jednak nie jest polityczny, to tylko dokument – podkreślali twórcy. Obecny podczas dyskusji ambasador Słowacji Vasil Grivna z wielkim talentem dyplomatycznym studził emocje, przypominając, iż w każdym państwie i na każdym pograniczu – zwłaszcza w tej części świata – są sprawy kontrowersyjne, które powinni badać historycy, ale nie powinny one dzielić narodów. (lb)
Film dostępny na DVD ze strony -