Nazistowska inwazja na Związek Radziecki. Analiza walk
84 lata temu, 22 czerwca 1941 r., rozpoczęła się operacja Barbarossa.
Niemiecka inwazja na Związek Radziecki rozpoczęła się o 3:15 rano, 22 czerwca 1941 r. , od ogromnego ostrzału artyleryjskiego wzdłuż granicy nazistowsko-radzieckiej. Hierarchia ZSRR liczyła, że będzie za późno w tym roku na atak niemieckich sił, mimo ostrzeżeń, że tak nie będzie.
Dostawy towarów do nazistowskich Niemiec, będące częścią niemiecko-radzieckiego paktu o nieagresji, trwały do ostatnich chwil. Ostatni pociąg z towarem dotarł do Rzeszy o 2 w nocy 22 czerwca, co rozbawiło obserwujących to niemieckich żołnierzy, którzy właśnie mieli wkroczyć do Związku Radzieckiego.
W początkowej fazie ataku wiele poszło zgodnie z planem najeźdźców.
Prawie wszystkie mosty na rozległym froncie zostały przejęte przez Niemców w stanie nienaruszonym. Setki radzieckich samolotów zostało zestrzelonych, zniszczonych na ziemi lub wpadło nieuszkodzone w ręce wroga. Znaczna liczba radzieckich żołnierzy była na urlopie, podczas gdy inne dywizje Armii Czerwonej zostały oddzielone od swojej artylerii, gdy Wehrmacht wtargnął przez granicę. Wiele rosyjskich formacji zostało po prostu zajętych i wziętych do niewoli, zanim miały okazję utworzyć skuteczną obronę. W pierwszym tygodniu inwazji Armia Radziecka widziała około 600 000 swoich żołnierzy zabitych, wziętych do niewoli lub rannych.
Główny zwolennik koncepcji Blitzkriegu (wojny błyskawicznej), generał Heinz Guderian dowodzący Grupą Pancerną 2, obawiał się, że pierwsze uderzenia pancerne nie wnikają wystarczająco głęboko. Jego obawy wydają się bezpodstawne; czwartego dnia inwazji, 25 czerwca 1941 r., Grupa Armii Środek odcięła i otoczyła dwie całe armie radzieckie na wschód od Białegostoku, w północno-wschodniej Polsce. 27 czerwca Grupa Armii Środek dotarła do Mińska, stolicy radzieckiej Białorusi, co oznaczało, że niemiecki szpic znajdował się bliżej Moskwy niż Berlina.
3 lipca 1941 r. wszystkie radzieckie dywizje w białostockim zakolu rzeki Niemen zostały zmiecione z powierzchni ziemi. Grupa Armii „Środek” otworzyła kleszcze i zamknęła je ponownie na Armii Czerwonej na zachód od Mińska. Niemieckie szpony zacisnęły się 10 lipca, a w tej ogromnej pułapce wyeliminowano 33 radzieckie dywizje, co stanowiło ponad 300 000 ludzi. Rosjanie stracili również 4800 czołgów oraz 9400 dział i moździerzy.
Na południe, Grupa Armii Południe Gerda von Rundstedta zaatakowała region Galicji, który obejmuje części wschodniej Polski i zachodniej Ukrainy. Siły radzieckie były tutaj większe i walczyły znakomicie pod dowództwem generała Michaiła Kirponosa , który zginął prawie trzy miesiące później pod Kijowem w wyniku wybuchu miny lądowej. Grupa Armii Południe początkowo posuwała się powoli, nie szybciej niż sześć mil dziennie. Jednak przed końcem czerwca 1941 r. armia feldmarszałka von Rundstedta wdarła się na Ukrainę, zdobywając miasta Równe 28 czerwca i Lwów 30 czerwca.
Grupa Armii Północ, dowodzona przez feldmarszałka Rittera von Leeba, początkowo poczyniła szybkie postępy. Jako część Grupy Pancernej 4, 56. Korpus Pancerny generała Ericha von Mansteina przeciął Litwę i do 25 czerwca posunął się 155 mil, aby bezpiecznie zdobyć most na rzece Dźwinie w Dyneburgu, w południowo-wschodniej Łotwie. Von Manstein zatrzymał się tutaj na sześć dni, dopóki niemieckie dywizje piechoty 16. Armii nie zdołały go dogonić. To opóźnienie dla Grupy Armii Północ pozwoliło Rosjanom wzmocnić straż tylną. Kiedy 2 lipca 1941 r. von Leeb wznowił natarcie, napotkali znacznie silniejszy opór.
W centralnej części Armii Radzieckiej ich 48-letni generał Andriej Jeremienko, dowodzący radzieckim Frontem Zachodnim, tchnął nowe życie w obronę. Na początku lipca przez krótki czas padał ulewny deszcz, co dodatkowo spowolniło główny niemiecki postęp. Pomimo tych przeszkód Grupa Armii Centrum Fedora von Bocka zdobyła 10 lipca Witebsk, w północno-wschodniej Białorusi. Tego samego dnia czołgi Guderiana zdołały przekroczyć rzekę Dniepr, która przepływa przez wschodnią Białoruś i środkową Ukrainę.
16 lipca 1941 r. Grupa Armii „Środek” znajdowała się na obrzeżach rosyjskiego miasta Smoleńsk, 230 mil w linii prostej od Moskwy. Oznaczało to, że w ciągu zaledwie trzech tygodni walk Niemcy przebyli ponad dwie trzecie drogi do Moskwy. Harmonogram Wehrmachtu przebiegał zgodnie z planem. W tym okresie wydawało się, że zwycięstwo Niemiec jest nieuniknione. Już 15 lipca Grupa Pancerna 3 generała Hermanna Hotha ominęła Smoleńsk od północy i skutecznie przecięła autostradę Smoleńsk-Moskwa.
Jednak ZSRR nie rozpadł się tak, jak poprzednie ofiary Wehrmachtu. 16 lipca niemieckie kleszcze zamknęły się wokół Smoleńska, ale okrążeni Rosjanie walczyli przez kolejne trzy tygodnie, aż do 7 sierpnia. Niemcy pojmali kolejne 300 000 żołnierzy radzieckich, ale ich własne straty nie były nieistotne i zatrzymali się na czas reorganizacji. Główną różnicą między nazistowską inwazją na Francję a Związkiem Radzieckim było to, że obszar lądu był o wiele większy w tym drugim kraju, a zatem pokonywanie odległości zajmowało więcej czasu. Ponadto francuska sieć dróg była lepszej jakości niż rosyjski system drogowy.
Gdy tylko Niemcy zatrzymali się pod Smoleńskiem, wojska radzieckie rozpoczęły energiczny kontratak. Na wschód od Smoleńska na zakręcie Jelnia wybuchły niezwykle ciężkie walki, które trwały do sierpnia 1941 r. Na północ od autostrady Smoleńsk-Moskwa Rosjanie również przeprowadzili kontratak, używając po raz pierwszy jednej ze swoich tajnych broni: wyrzutni rakiet Katiusza, którą Niemcy nazwali „Organami Stalina” ze względu na jej melancholijny, zawodzący dźwięk, gdy wystrzeliwała wiele rakiet. Rosjanie mieli w służbie 1000 wyrzutni rakiet Katiusza w drugiej połowie 1941 r.
W połowie sierpnia 1941 r. niemiecka inwazja trwała osiem tygodni, czyli tyle czasu, ile Adolf Hitler, jego dowódcy, a także Amerykanie i Brytyjczycy spodziewali się obalenia ZSRR. Pod koniec lata Wehrmacht zdobył wiele terytoriów, ale główny cel, jakim było unicestwienie armii radzieckich na zachód od rzeki Dniepr, nie został osiągnięty.
Poniżej bagien Prypeci Grupa Armii Południe von Rundstedta zajęła ukraińskie miasta Żytomierz i Uman. W tym ostatnim mieście na środkowej Ukrainie cztery dywizje pancerne otoczyły i zniszczyły trzy armie rosyjskie w pierwszym tygodniu sierpnia 1941 r. Hitler i jego sojusznik z Osi Benito Mussolini odwiedzili Uman pod koniec tego miesiąca, 28 sierpnia, aby dokonać inspekcji włoskich sił ekspedycyjnych i odwiedzić kwaterę główną von Rundstedta, która znajdowała się w Uman.
Grupa Armii Południe maszerowała teraz wzdłuż południowej strony zakola Dniepru i 18 sierpnia 1941 r. dotarła do Zaporoża. 24 sierpnia w Zaporożu Rosjanie wysadzili tamę Dniepr, aby zatrzymać wroga. Dwa dni później miasto Dniepropietrowsk wpadło w ręce Niemców, niewiele ponad 40 mil na północ od Zaporoża. Rumuńska 4. Armia w międzyczasie najechała południową Ukrainę i otoczyła Odessę, miasto, w którym mieszkało 600 000 ludzi, z czego jedną trzecią stanowili Żydzi. Do rumuńskiej 4. Armii dołączyła w oblężeniu Odessy niemiecka 11. Armia, ale Odessa skapitulowała dopiero 16 października 1941 r.
Postępy nie były tak szybkie, jak oczekiwała Grupa Armii Północ. W północno-zachodnim ZSRR teren był bardziej odpowiedni do obrony, a front był krótszy, co ułatwiało Sowietom powstrzymanie Niemców. Dywizje Armii Czerwonej w tym sektorze również przeprowadziły kontrataki, ale niezależnie od tego Grupa Armii Północ zdobyła rosyjskie miasto Psków 9 lipca 1941 r., mniej niż 150 mil na południowy zachód od Leningradu.
Droga wydawała się otwarta na marsz na Leningrad, między jeziorem Pejpus a jeziorem Ilmen. Ta trasa zapewniała Niemcom możliwość połączenia się z fińską armią marszałka Gustafa Mannerheima, która atakowała Rosjan przez Przesmyk Karelski na wschód od jeziora Ładoga, największego jeziora w Europie. Hitler stwierdził, że „my Niemcy mamy uczucie tylko do Finlandii”, co, jak powiedział, nie dotyczyło Niemców i Włochów, tylko jego samego i Mussoliniego. W tym czasie armie Osi zostały wzmocnione jednostkami węgierskimi, chorwackimi i słoweńskimi.
Dywizje von Leeba natknęły się na silną radziecką linię obronną, omijając jezioro Ilmen i rzekę Narwę w Zatoce Fińskiej, którą Grupa Armii Północ pokonała w ciągu trzech tygodni. Natarcie Grupy Armii Północ zostało wznowione 8 sierpnia 1941 r., a chociaż Rosjanie nadal stawiali opór, Nowogród, jedno z najstarszych miast Rosji, padł 15 sierpnia.
Pod koniec sierpnia 1941 r. lewe skrzydło von Leeba znajdowało się w odległości 25 mil od Leningradu. 29 sierpnia Finowie zajęli miasto Viipuri, mniej niż 80 mil na północny zachód od Leningradu. Następnego dnia, 30 sierpnia, Niemcy wkroczyli do miejscowości Mga, w której znajdowała się ostatnia linia kolejowa łącząca Leningrad z resztą Rosji.
Wyglądało na to, że Leningrad jest skazany na zagładę, a podczas gdy dywizje von Leeba zbliżały się do słynnego miasta, w arktycznej Rosji toczyła się kolejna kampania. Hitler zdecydował, że chce zdobyć strategicznie ważne rosyjskie miasto portowe Murmańsk, ponad 600 mil na północ od Leningradu. Wysłał Korpus Górski generała Eduarda Dietla, aby zdobyć Murmańsk, posuwając się naprzód z regionu Petsamo w północnej Finlandii. Dalej na południe niemiecki 36. Korpus miał przeciąć linię kolejową Murmańska w mieście Kandalaksha; a jeszcze dalej na południe 3. Korpus Fiński miał przeciąć połączenie kolejowe w Loukhi.
Wszystkie trzy niemiecko-fińskie operacje zakończyły się niepowodzeniem, a Murmańsk pozostał w rękach radzieckich, ale był stale bombardowany przez Luftwaffe.
Jeśli chodzi o program Lend-Lease prezydenta Franklina Roosevelta, podpisany w marcu 1941 r., to amerykański sprzęt trafiał do portu w Murmańsku od grudnia 1941 r. Należy podkreślić, że amerykański sprzęt wojskowy stanowił niewielką część sprzętu, jakim dysponowała Rosja Radziecka przez całą wojnę – zdecydowana większość została wyprodukowana w kraju przez Rosjan.
Podczas krytycznych walk, które trwały od późnego lata do wczesnej zimy 1941 roku, Armii Czerwonej nie wysłano praktycznie żadnej pomocy wojskowej ze strony USA ani Wielkiej Brytanii. To sugeruje, że mocarstwa anglo-amerykańskie były całkiem zadowolone, mogąc siedzieć z założonymi rękami i patrzeć, jak Niemcy i Sowieci okładają się nawzajem pięściami; podczas gdy Amerykanie w szczególności gromadzili siły na uboczu, przygotowując się do konfliktu, w który jak wiedzieli, wkrótce się włączą.
Rosyjski historyk Jewgienij Spitsyn napisał:
„Z prawie 46 miliardów dolarów, które wydano na całą pomoc Lend-Lease, USA przeznaczyły tylko 9,1 miliarda dolarów, tj. niewiele ponad 20% funduszy na Armię Czerwoną, która pokonała ogromną większość dywizji z Niemiec i ich satelitów wojskowych. W tym czasie Imperium Brytyjskie otrzymało ponad 30,2 miliarda dolarów, Francja – 1,4 miliarda dolarów, Chiny – 630 milionów dolarów, a nawet Ameryka Łacińska (!) otrzymała 420 milionów dolarów”.
W ostatnim tygodniu sierpnia 1941 roku Grupa Armii Centrum von Bocka znajdowała się 185 mil od Moskwy. Niemieckie Naczelne Dowództwo (OKH) wiedziało, jaki powinien być następny cel: stolica Rosji, przed którą gromadziła się większość Armii Czerwonej w celu jej obrony. OKH wydało rozkaz 18 sierpnia o zajęciu Moskwy, ale Hitler wtrącił się do wojny wierząc, że wie więcej o sprawach wojskowych niż generałowie. 21 sierpnia tymczasowo odsunął Moskwę na bok i nakazał Wehrmachtowi zdobycie różnych celów, w tym Kijowa, Leningradu i Krymu.
Dało to Józefowi Stalinowi czas na wzmocnienie sowieckiej obrony pod Moskwą. Grupa Armii Południe była głównym beneficjentem relokacji niemieckich dywizji przez Hitlera, ponieważ Grupa Armii Centrum została pozbawiona czterech z pięciu korpusów pancernych i trzech korpusów piechoty; ale nawet dowódca Grupy Armii Południe, von Rundstedt, uważał, że siły te powinny pozostać w centrum podczas natarcia na Moskwę.
Hitler poprosił von Rundstedta o utworzenie wielkiego okrążenia na zakolu Dniepru wokół Kijowa. Północne skrzydło Grupy Armii „Południe” miało współpracować z południowym skrzydłem Grupy Armii „Środek”.
Shane Quinn
Autor jest współpracownikiem Global Research .
Źródła:
Alexander Hill, Wielka Wojna Ojczyźniana Związku Radzieckiego, 1941-45 (Routledge, 1. wydanie, 9.12.2008)
Chris Bellamy, Absolute War: Soviet Russia in the Second World War (wersja archiwalna; wyd. ilustrowane, 14.10.2008)
Samuel W. Mitcham Jr., Gene Mueller, Dowódcy Hitlera: oficerowie Wehrmachtu, Luftwaffe, Kriegsmarine i Waffen-SS (wyd. Rowman & Littlefield, 2. wydanie, 15.10.2012)
Yitzhak Arad, Holocaust w Związku Radzieckim (University of Nebraska Press, 25.07.2013)
Jewgienij Spicyn, „Ustawa Lend-Lease Roosevelta na czas II wojny światowej: gospodarka wojenna Ameryki, amerykańska „pomoc militarna” dla Związku Radzieckiego”, Global Research, 13 maja 2015 r.
Volker Ullrich, Hitler: Upadek 1939-45, t.2, (Vintage, 1. Wyd. 4.02.2021)
Donald J. Goodspeed, Wojny niemieckie (Random House Value Publishing, wyd. 2, 3.04.1985)
Evan Mawdsley, Thunder in the East: The Nazi-Soviet War, 1941-1945 (Hodder Arnold, 23.02.2007)
Ian Kershaw, Fateful Choices: Ten Decisions That Changed The World, 1940-1941 (Penguin Press, 1. Wyd. 31.05.2007)
Za: https://www.globalresearch.ca/operation-barbarossa-analysis-fighting/5761606