Postkolonializm "zachodnich" elit

Przypomnę na wstępie pewien obrazek z przeszłości. Gdy w 1916 roku niemiecko-austriaccy okupanci utworzyli „w Polsce odebranej Rosji” pseudopaństwo pod nazwą Królestwo Polskie, już w następnym roku jego istnienia zaczęli tworzyć jakieś atrapy organów administracji tego tworu, które co prawda nie miały żadnych realnych uprawnień, ale były obsadzane przez polityków uległych wobec okupantów. Jednym z nich był Józef Piłsudski.

Brak jakichkolwiek kompetencji owych „władz” uzasadniano w taki oto rasistowski sposób: Polacy nie są zdolni do samodzielnego rządzenia, muszą być kierowani przez ludzi o „wyższym poziomie cywilizacji”, który oczywiście reprezentowali zdegenerowani arystokraci obu niemieckojęzycznych cesarstw. Ich umiejętności rządzenia były aż tak imponujące, że po dwóch latach dostali solidnego kopa od własnych poddanych, a obaj cesarze po prostu tchórzliwie uciekli przed ich gniewem. Ale stosunek owych „elit” do „wiecznych dzieci”, czyli Polaków, w niczym nie uległ zmianie i tak już zostało do dziś dnia.

Również gdy po raz drugi – tym razem z własnej woli – weszliśmy przed trzydziestu laty pod cichy niemiecki protektorat, godząc się na ich „zjednoczenie”, czyli w czasie naszej obecnej „niepodległości”, także wmówiono nam, że o rządzeniu nie mamy jakiegokolwiek pojęcia, a każdy wykształcony w Polsce specjalista od czegokolwiek jest postkomuchem, który tak naprawdę to nic nie umie i do niczego się nie nadaje.
Myślano nawet o unieważnieniu formalnych dowodów uzyskania wykształcenia, które otrzymano pod „sowiecką okupacją”, czyli w latach 1945–1989, co dopełniłoby dzieła „odrodzenia Polski”, którą rządzą wyłącznie ludzie „wykształceni na Zachodzie”. Bo przecież tylko tam, czerpiąc z przebogatej krynicy prawdziwej cywilizacji, można uzyskać wiedzę uprawniającą do rządzenia Polakami.

Przypomnę najbardziej spektakularną próbę realizacji tej wizji. Otóż pierwsza zasada powszechnej elekcji głowy państwa uchwalona w 1990 roku nie stawiała kandydatom wymogu posiadania… obywatelstwa polskiego. Jak się później wygadali jej twórcy, chodziło im o start w wyborach… Zbigniewa Brzezińskiego, który – mimo polskich korzeni – nigdy nie ukrywał, że jest Amerykaninem i reprezentuje (zresztą wyjątkowo nieudolnie) wyłącznie interesy tego państwa. Z tej furtki skorzystał Stan Tymiński, który w pierwszej turze pokonał promowaną przez większość tzw. demokratycznej opozycji osobę, określaną jako „pierwszy niekomunistyczny premier”.

Postkolonialny plan stworzenia nowej „rasy panów”, wykształconej na Zachodzie, która miała rządzić miejscowym motłochem, się nie udał. Polacy potraktowali na serio możliwość, którą daje demokracja, i już w 1993 roku wybrali postkomunistyczną większość w Sejmie, a za dwa lata również postkomunistycznego prezydenta. Co prawda owi ekstowarzysze szybko przebierali się w gatki liberałów i dziś stanowią główny elektorat tzw. platfusów, ale to już inna opowieść.

Po co przypomniałem ten obrazek? Aby przestrzec na przyszłość przed tego rodzaju zagrożeniem. Każde państwo, które nie ma charakteru kolonialnego i nie chce takim zostać, musi kształcić własne kadry, dać im szanse zdobycia doświadczenia i ciągłości wykonywanych ról. Muszą w większości wywodzić się z danej społeczności, mieć z nią związek, a kiedy dostaną część władzy, nie mogą zatracić tożsamości, która zawsze musi być choć trochę plemienna. Nie ustrzeże to nas przed degradacją elit i popełnianymi przez nie oczywistymi błędami. To nie jest żadna recepta na „dobre rządy”, tak jak nie jest nią nawet demokracja. To już jedyna droga do rządów sprawowanych w dobrej wierze, a właśnie z tym zarówno w Polsce, jak i w Rosji mieliśmy nie raz kłopot.
Witold Modzelewski