Użyte w tytule określenie („partia pruska”) pochodzi z końca XVIII wieku, gdy na scenie politycznej wielkie znaczenie (i – jak się później okazało – tragiczne dla Polski) zyskuje grupa polityków wykreowanych i wspieranych przez pruski Berlin. Apogeum ich wpływów był czas Sejmu Czteroletniego i – a jakże – uchwalenie Konstytucji 3 maja. We współczesnej historiografii pomija się skrzętnie fakt, że owo „stronnictwo reform” było przez współczesnych nazywane właśnie „partią pruską”, bo jego związki z Berlinem były powszechnie znane i nieukrywane przez pruskich posłów w Warszawie. „Partią patriotyczną” byli konserwatywni magnaci i posłowie, którzy bronili tradycji i wolności szlacheckich Rzeczypospolitej, a przede wszystkim „źrenicy” owej wolności, czyli liberum veto. Jako że historię „piszą” posłuszni polityce historycznej publicyści i usłużni akademicy, dziś „partię pruską” nazywa się „stronnictwem patriotycznym”, bo z perspektywy XIX, a zwłaszcza XX wieku wszystko, co nie wiąże się z pruskimi, a przede wszystkim niemieckimi wpływa¬mi w Polsce kojarzy się ze zdradą i zaprzaństwem.
Wiemy, że owa „partia pruska” miała cztery misje:
– przekonanie, że zależność od Prus jest „odzyskaniem niepodległości” przez nasz kraj,
– ograniczenie wpływów rosyjskich w Polsce,
– doprowadzenie do konfliktu politycznego, a najlepiej militarnego z Rosją,
– ostateczne zawarcie aliansu prusko-rosyjskiego, którego polem byłoby „rozwiązanie polskiego problemu” poprzez kolejny rozbiór Polski.
Plan ten został z sukcesem dla Prus w pełni zrealizowany, a członkowie „partii pruskiej” (dziś są już „patriotami”) uciekli za granicę przed odpowiedzialnością za doprowadzenie kraju do katastrofy, którą zwieńczyła klęska Powstania Kościuszkowskiego, mającego charakter antyrosyjski, ale tłumionego również przez wojska pruskie.
Po co przypominam ten prawie już zapomniany obrazek z przeszłości? Tylko po to, żeby podkreślić jego polityczną aktualność. „Partia pruska” (dziś powinniśmy powiedzieć „niemiecka”) była także później obecna na naszej scenie politycznej i zapewne mamy ją też dziś. Sądzę, że również cele owej partii nie uległy istotnym zmianom, zwłaszcza że z perspektywy protektora jest ona bardzo skuteczna i osiągnęła już spore sukcesy. Warto je wymienić:
– ekonomiczną i polityczną zależność Polski od Niemiec nazywamy dziś „niepodległością”, mimo że jesteśmy częścią „niemieckiej przestrzeni życiowej” pod nazwą Mitteleuropa;
– wyrugowano z Polski wpływy rosyjskie. Więcej, każdy, kto wypowiedziałby nawet nieopatrznie jakieś słowo sympatii pod adresem Rosji, będzie napiętnowany, a nawet ukarany;
– jesteśmy już w stanie „zimnej wojny” z Rosją. Zajadła wrogość i pogarda do wszystkiego, co rosyjskie, jest obowiązującą ewangelią nowego patrioty.
Czy ma to doprowadzić do wojny, aby Berlin musiał uśmierzyć polski bunt wspólnie z Rosją? Nie ma takiej potrzeby. Wpływy niemieckie sięgają dziś dużo dalej niż do Bugu. Do Mitteleuropy zalicza się również państwa bałtyckie (stacjonują tam wojska niemieckie, które wkroczyły tam na zaproszenie tamtejszych „partii pruskich”). Berlin ma przede wszystkim wielkie wpływy na Ukrainie, czyli nastąpił powrót do koncepcji z czasów pokoju brzeskiego z 1918 roku oraz okupacji lat 1941–1944. Gdy Kijów jest proniemiecki, rola Warszawy w niemieckiej polityce drastycznie spada. Ideałem dla protektora byłby po¬wrót do lat 1916–1918, czyli formalna dominacja w Polsce jakiejś nowej rady regencyjnej. Tę rolę ma odgrywać nowa partia pruska, teraz dla niepoznaki mieniąca się „europejską”. Słusznie zresztą, w końcu „polskość kojarzyć się powinna z nienormalnością”. Normalny jest przecież „pruski ład i porządek”.
Witold Modzelewski