Nowe wydanie
Polacy i subantarktyka
Polacy i subantarktyka
Autor: Stanislaw Rakusa-Suszczewski 2008-08-21
Pani Redaktor,
w Międzynarodowym Roku Polarnym 2007 - 2009 warto byłoby przypomnieć, że polskie zainteresowania obszarem subantarktyki mają długą historię.
W roku 1930 Henryk Arctowski opublikowaÅ‚ w czasopiÅ›mie „Kosmos” wydawanym we Lwowie artykuÅ‚ pt. „Polska a MiÄ™dzynarodowy Rok Polarny 1932-1933", gdzie napisaÅ‚: Dla obszarów antarktycznych plan pracy nie jest jeszcze zdecydowany, lecz tam, w rejonach antarktycznych, o ile chodziÅ‚o by o nas, wszystko jest zależne od posiadanych Å›rodków. MajÄ…c na myÅ›li trudnoÅ›ci, jakie sÄ… do pokonania – lepiej być skromnym. W okolicach antarktycznych urzÄ…dzenie stacji magnetycznej i meteorologicznej mogÅ‚oby być zrealizowane ze stosunkowo nieznacznym wydatkiem na jednej z wysp, lub na jednej z ziem na poÅ‚udnie od przylÄ…dka Horn.
W latach trzydziestych w oÅ›rodkach naukowych Lwowa, prawdopodobnie z inspiracji Henryka Arctowskiego ukazaÅ‚o siÄ™ kilka prac poÅ›wiÄ™conych wyspom subantarktycznym (S. Rakusa-Suszczewski, 1989, W Antarktyce). W 1935 roku w 60. tomie – „Kosmosu” Dezydery Szymkiewicz, znany botanik z Pracowni Botaniki WydziaÅ‚u Rolniczo – LeÅ›nego Politechniki Lwowskiej opublikowaÅ‚ „Szkic z geografii roÅ›lin”. Autor omówiÅ‚ zagadnienia dotyczÄ…ce klimatu, skÅ‚adu gatunkowego, rozmieszczenia i pochodzenia roÅ›lin wysp Kergulen, na podstawie dostÄ™pnej literatury Å›wiatowej. W rok później z inicjatywy Szymkiewicza – redaktora „Kosmosu” pojawiÅ‚ siÄ™ na Å‚amach tego pisma kolejny artykuÅ‚ - ”Problemy zoogeograficzne wysp Kergulen” autorstwa Romana Kuntzego. ByÅ‚o to nawiÄ…zanie do szkiców fitogeograficznych poÅ›wiÄ™conych subantarktycznym wyspom. WykorzystujÄ…c caÅ‚Ä… dostÄ™pnÄ… mu literaturÄ™, Kuntze postawiÅ‚ szereg interesujÄ…cych hipotez dotyczÄ…cych pochodzenia fauny archipelagu.
W 1937 roku Dezydery Szymkiewicz powróciÅ‚ do tematyki i wydrukowaÅ‚ w „Kosmosie” swój „Szkic z geografii roÅ›lin Wysp Falklandzkich”. Praca zostaÅ‚a bogato zilustrowana mapami, fotografiami i tablicami. Autor szczegóÅ‚owo zajÄ…Å‚ siÄ™ skÅ‚adem i pochodzeniem flory wysp na tle charakterystyki klimatu, poÅ‚ożenia geograficznego i jej fizjografii.
W 1939 roku „Kosmos” opublikowaÅ‚ kolejny artykuÅ‚ pt. "Szkice geograficzne wysp Kergulen” napisany przez JadwigÄ™ OrliczowÄ… z Instytutu Geograficznego UJK we Lwowie. Autorka omówiÅ‚a w nim nie tylko problemy bezpoÅ›rednio zwiÄ…zane z wyspÄ…, lecz także poruszyÅ‚a zagadnienia szersze, dotyczÄ…ce klimatu i biogeografii obszaru subantarktyki.
Wymienione pozycje polskiego piÅ›miennictwa Å›wiadczÄ… o zainteresowaniu naszych wybitnych przyrodników AntarktykÄ…. W szczególnoÅ›ci cenne byÅ‚y trzy prace poÅ›wiÄ™cone francuskim wyspom archipelagu Kergulen na Oceanie Indyjskim. SkÅ‚adajÄ… siÄ™ one na monografiÄ™, lecz napisane po polsku ukazaÅ‚y siÄ™ bez streszczeÅ„ w jÄ™zykach obcych, stÄ…d też nie sÄ… znane czytelnikom zagranicznym. Te fakty warte sÄ… przypomnienia z okazji MiÄ™dzynarodowego Roku Polarnego 2007-2009, w programie którego uczestniczy również Polska.