banner

Projekt opracowany przez prof. Halinę Janaszek-Iwaniczkową i zrealizowany przez specjalnie w tym celu powołaną Międzynarodową Sieć Naukową miał na celu porównawcze opisanie nowych zjawisk i dążeń na terenie całej Słowiańszczyzny, jakie pojawiły się lub nasiliły w literaturach słowiańskich po roku 1989. Przedmiotem badań stały się żywotne kwestie poruszające opinię publiczną w różnych krajach słowiańskich, wskazujące na kształtowanie się nowego typu wrażliwości, mentalności i obyczajowości w okresie przemian ustrojowych we wszystkich krajach słowiańskich. Ich początek wyznaczył dla wszystkich rok 1989.

Uczonych zgrupowanych wokół projektu interesował rozwój literatury jako odbicia duszy i świadomości człowieka na progu III tysiąclecia, człowieka po wielkich przejściach dziejowych, targanego niepewnością i lękiem, ale także nową nadzieją. Człowieka jako jednostki i jako członka kolektywu etnicznego, narodowego, europejskiego i uniwersalnego. Człowieka żyjącego w diasporze i człowieka zakorzenionego w swojskości, Słowianina poruszającego się wśród mozaiki otaczającej go kultury światowej. Przedmiotem zainteresowania uczonych stał się potencjał aktualnej wyobraźni społecznej i estetycznej Słowian, taktyka identyfikacji, oporu i walki z tym, co człowieka otacza w życiu i literaturze, potencjał wyobraźni i siła marzenia.

W badaniach tych chodziło o antropologizację myślenia o literaturze przeciwko jej dawniejszej ideologizacji. Innymi słowy - o wpisanie literatury w model kultury obyczajowej, mentalnej i estetycznej naszej epoki. Nakreślone zadania były trudne ze względu na ogrom przeciwstawnych zjawisk i

tendencji, jakie towarzyszyły i towarzyszą gwałtownej transformacji ustrojowej postkomunistycznych społeczeństw Słowiańszczyzny Zachodniej, Wschodniej i Południowej. Obszarów, gdzie nieustannie ścierają się ze sobą postmodernistyczny antyfundamentalizm (liberalizm, relatywizm i pluralizm) z tradycyjnym fundamentalizmem narodowym i religijnym, towarzyszącym rozpadowi byłej Jugosławii, Czechosłowacji czy Związku Radzieckiego, a w sferze poetyki tekstu, obok oryginalnych, nowatorskich, ponowoczesnych tekstów rozwijane są, częstokroć z wielkim opóźnieniem, techniki i strategie literackie zachodnie. Co gorsza - przedstawiane niejednokrotnie jako ostatni krzyk mody literackiej i literaturoznawczej.

Mimo to, założone cele zostały osiągnięte. Poważną inspiracją do pracy nad opisywanym projektem było zwiększone zainteresowanie Słowiańszczyzną w świecie po deklaracjach krajów słowiańskich przystąpienia do UE, a następnie ich wejściu do tej organizacji.

Do współpracy międzynarodowej na tym polu zostali zaproszeni wybitni slawiści ze wszystkich krajów Słowiańszczyzny oraz z terenów niesłowiańskich. W efekcie tych prac w latach 2005-2006, w warszawskim wydawnictwie Elipsa, wydano 4 tomy publikacji naukowych tworzących serię pt. ?Literatury słowiańskie w chaosie ponowoczesnych zmian". Są to: "Transformacja" (red. prof. Haliny Janaszek-Ivaničkovej), "Feminizm" (red. prof. Ewy Kraskowskiej), "Podmiotowość" (red. prof. Barbary Czapik-Lityńskiej) i "Mniejszości" (red. prof. Mieczysława Dąbrowskiego). WT

oem software