Nowe wydanie
Gall Anonim
Kronika polska Anonima tzw. Galla uchodzi za pierwsze dzieÅ‚o naszej literatury narodowej, choć pisana jest po Å‚acinie. I choć jej autor, którego imienia nawet nie znamy (przypuszczalnie byÅ‚ wÄ™gierskim mnichem pochodzÄ…cym z Francji), Polakiem nie byÅ‚, to zainteresowaÅ‚y go dzieje królów i książąt polskich na tyle, żeby je dla potomnoÅ›ci opisać. Kronika Galla (pisana w latach 1112-1116) - chociaż nie byÅ‚a pierwszym dzieÅ‚em literatury polskiej - z uwagi na treść (najstarsze nasze dzieje), jak i rozmiary oraz artystycznÄ… formÄ™ jest dzieÅ‚em najważniejszym, które wywarÅ‚o doniosÅ‚y wpÅ‚yw na późniejsze piÅ›miennictwo. To, że w nastÄ™pnych stuleciach Kronika Galla-Anonima ulegaÅ‚a stopniowemu zapomnieniu wynikaÅ‚o z szerzÄ…cego siÄ™ kultu Å›w. StanisÅ‚awa i dziaÅ‚aÅ„ polskiego kleru. Pomimo niesprzyjajÄ…cych warunków, nie zostaÅ‚a jednak zapomniana zupeÅ‚nie. Czerpali z niej późniejsi kronikarze, historycy, choć pierwsze wydanie kroniki ukazaÅ‚o siÄ™ dopiero w 1749 r. i to w wersji okrojonej. PeÅ‚ny tekst kroniki Galla odnalazÅ‚ dopiero Tadeusz Czacki, ale do wydania tej pierwszej, najpeÅ‚niejszej wersji doprowadziÅ‚ dopiero Joachim Lelewel, który zleciÅ‚ to zadanie prawnikowi Janowi Wincentowi Bandtkiemu (1824). Historia dziejów tej naszej pierwszej kroniki peÅ‚na jest tajemnic i dziwnych okolicznoÅ›ci, równie ciekawa jak opis naszej najstarszej historii przez Galla-Anonima. Obie warstwy - i samo dzieÅ‚o, i jego dzieje od powstania do czasów najnowszych - przybliżajÄ… znakomicie dwaj (nieżyjÄ…cy już) mistrzowie: tÅ‚umacz Roman Grodecki oraz autor obszernego opracowania Kroniki - filolog klasyczny, Marian Plezia. Wydawnictwem, które uznaÅ‚o, że już najwyższy czas, aby zabytki literatury polskiej i ich obszerne omówienie przedstawić wspóÅ‚czeÅ›nie żyjÄ…cym Polakom jest ZakÅ‚ad Narodowy im. OssoliÅ„skich.
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Ossolineum, Wrocław 2008, s.180
Odsłony: 3449