Wydawnictwo TRIO wydało kolejną książkę z serii „Oblicza Japonii" - Kaidan - Marcina Tatarczuka. Są to opowieści niesamowite „złotej" epoki Edo (1603-1868), które stały się kanwą do kształtowania współczesnych form japońskiej kultury masowej: filmów (także animowanych), komiksów, gier czy seriali.
Te niesamowite, straszne historie (kaidan), dziwne istoty oraz duchy wywodziły się z opowieści i podań ludowych (setsuwa), a z czasem stały się w epoce Edo elementem kultury masowej. Wywarły też wielki wpływ na literaturę, teatr (kabuki) i sztukę. Z początku przytaczane były dla rozrywki podczas nocnych spotkań, później spisywane i gromadzone w zbiorach, a w końcu tworzone z rozmysłem przez pisarzy, a ilustrowane przez malarzy. Tworzono nawet zabawki i gry z potworami z kaidan.
Jak podaje autor, tematyka ta nie doczekała się jeszcze wielu publikacji w Polsce, a jego książka jest jednym z pierwszych, pełniejszych opracowań tematu, przedstawiającym zarówno opowieści kaidan, ich pochodzenie, najważniejsze zachowane zbiory, jak i najbardziej znane, niesamowite istoty, potwory i duchy, które są ich bohaterami.
Książka została podzielona na trzy rozdziały, w których m.in. pokazano historię gatunku kaidan i prześledzono zmiany postrzegania świata nadprzyrodzonego w okresie Edo, opisano też najbardziej charakterystyczne dla tej epoki motywy. W wyniku analizy źródeł przedstawionych historii, ich ukrytego sensu oraz cech wspólnych, autor odtwarza obraz ówczesnego społeczeństwa. W ostatnim rozdziale omówiono cechy szczególne, pochodzenie oraz symbolikę najpopularniejszych potworów i niesamowitych stworów z okresu Edo.
W książce autor wykorzystał przede wszystkim źródła japońskie - także ilustracje pochodzą ze zbiorów omawianego okresu. Poza bibliografią, na końcu książki zamieszczono indeks wybranych terminów, tytułów i nazwisk, oraz ich zapis w języku japońskim. Całość kończy zbiór fotografii pokazujących ciągle żywą tradycję kaidan w japońskiej kulturze. (al)
Marcin Tatarczuk, Kaidan. Japońskie opowieści niesamowite epoki Edo., Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2011, s.180, cena 29 zł.