Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA wydało niezwykle interesującą książkę Tadeusza Kowalika pt www.polskatransformacja.pl , będącą analizą przemian społeczno-politycznych ostatnich 20 lat dokonaną z punktu widzenia ekonomisty i humanisty, a także eksperta Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność" w 1980 r.
Autor w przedmowie pisze: "W połowie lat 90. określiłem polski ład społeczno-ekonomiczny jako jeden z najbardziej niesprawiedliwych ustrojów społeczno-ekonomicznych w Europie drugiej połowy XX wieku, a solidarnościową rewolucję - jako epigońsko-mieszczańską. /.../ Podobnie radykalnych opinii wyrażano ostatnio wiele./.../(np.) amerykański politolog David Ost dowodził /.../nie tylko klęski tego ruchu społecznego, lecz także tego, że powstały u nas ustrój nie odpowiada nawet podstawowym kryteriom kapitalizmu liberalno-demokratycznego, którego pierwowzorem jest system północnoamerykański i brytyjski. (Jednak) /.../ nie o oryginalność tezy tu chodzi, lecz o usystematyzowany obraz tego, co się dokonało w ciągu ostatnich dwudziestu lat w polskiej gospodarce z punktu widzenia potrzeb zwykłych ludzi. /.../
Chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie: jak to się mogło stać, że kraj, który doświadczył najbardziej masowego w Europie (dziesięciomilionowego!) ruchu pracowniczego, mógł sobie zafundować taki właśnie ustrój?"
I dalej: „w moim przekonaniu, „wielkie uderzenie" (Plan Balcerowicza /.../) nie było potrzebne. Było ono wyrazem neofickiej wiary głównych decydentów i ich doradców w wolny rynek, co ułatwiło przyjecie standardowej recepty MFW, ignorującej odmienne warunki gospodarki wychodzącej z realnego socjalizmu. W końcu 1989 roku nawet szokowe działania, mające zdusić inflację, miały słabe rzeczywiste podstawy, skoro była ona głównie skutkiem działań rządu (uwolnienie cen żywności) i pod koniec roku szybko spadała".
W książce liczącej 15 rozdziałów (złożonych w trzech częściach), z bardzo obszerną bibliografią oraz indeksem osób, autor omawia chronologicznie wydarzenia i podejmowane decyzje polityczne i gospodarcze, począwszy od lat 80. - nakreślonych na tle uwarunkowań politycznych w naszym regionie.
Bardzo szczegółowo potraktowany został okres neoliberalnego zwrotu w gospodarce - „szoku Balcerowicza" - z dokładnym omówieniem ról, jakie pełnili poszczególni politycy,ich poglądów, szczegółowym udokumentowaniem - także społecznym i psychologicznym - podjętych (bądź zaniechanych) decyzji.
W części dotyczącej przekształceń własnościowych autor pokazuje odejście w gospodarce od porozumień Okrągłego Stołu, jawne i ukryte strategie prywatyzacyjne, jakie wówczas zastosowano (także omawia konkretne przykłady), napływ kapitału obcego i jego strategie, a również trwałe skutki tzw. transformacji - rozdział klasy rządzącej od społeczeństwa.
W ostatniej, trzeciej części prof. Kowalik rozpatruje konsekwencje podjętych przed 20 laty decyzji ustrojowo-gospodarczych - utrwalone ogromne nierówności społeczne, masowe bezrobocie, spetryfikowanie pozycji ekonomicznych i społecznych elit politycznych. W ostatnim rozdziale - będącym swego rodzaju epilogiem - autor omawia systemowe źródła obecnego kryzysu światowego, czyli pokazuje rezultaty, do jakich doprowadził w świecie neoliberalizm, czyli droga, na jaką weszła Polska w 1989 roku.
Jak pisze Tadeusz Kowalik we wstępie - „Książka /.../ pomyślana jako krytyczna analiza dokonań polskiej transformacji w okresie poprzedzającym wejście do UE /... / ma służyć sformułowaniu programu naprawy, a przynajmniej rozpoczęciu debaty programowej /.../ Obecny kryzys powinien skłaniać do przewartościowania dotychczasowej polityki zmian systemowych; przyjrzenia się zróżnicowaniu systemowemu wewnątrz UE i wykorzystania doświadczenia najlepszych, doświadczenie najbardziej sprzyjające potrzebom społeczeństwa polskiego. Uświadomienia sobie straty, istniejących w 1989 roku lepszych wyborów powinno mobilizować do działań naprawczych".
Poza tym zamiarem autora, książka jest nie tylko znakomitym dokumentem, napisanym w świetnym stylu, przystępnym językiem, którą czyta się jak kryminał. Jej wielkim walorem jest także popularyzacja ekonomii, ukazanie różnych spojrzeń na tę naukę, rozwój koncepcji oraz jej stan obecny.
Tadeusz Kowalik, www.polskatransformacja.pl, WWL Muza, Warszawa 2009, s.278
oem software