News

Według danych ZUS w 2006 r. wypłacono średnio 219,6 tys. rent z tytułu niezdolności do pracy oraz 25,9 tys. rent rodzinnych spowodowanych skutkami wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych. W sumie wydatki z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS (renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, zasiłki chorobowe, jednorazowe odszkodowania i inne) związane z wypadkami i chorobami zawodowymi wyniosły wówczas 4 mld 352 mln zł. W tej sumie nie są uwzględnione wszystkie koszty bezpośrednie (np. koszty leczenia i rehabilitacji), które w krajach UE ponoszone są przez instytucje ubezpieczeniowe oraz koszty pośrednie związane z wypadkami i chorobami zawodowymi, ponoszone zarówno przez pracodawców, poszkodowanych i ich rodziny, jak i całe społeczeństwo.

Zgodnie z danymi Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy koszty pośrednie są 3 – 4-krotnie wyższe od kosztów bezpośrednich. Biorąc pod uwagę te relacje, można oszacować, iż koszty związane z bhp, łącznie z wypłaconymi świadczeniami z funduszu wypadkowego ZUS wyniosły w Polsce w 2006 r. od 17,4 do 21,75 mld zł., co stanowiło od 1,7% do 2,1% PKB.

Należy podkreślić, iż wydatki ZUS na te świadczenia są w istocie kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorstwa w formie składek na ubezpieczenie wypadkowe. Dla zakładów pracy zgłaszających do ubezpieczenia społecznego co najmniej 10 ubezpieczonych, składki te są zróżnicowane w zależności od przyczyn i skutków zagrożeń zawodowych, zarówno na poziomie grup działalności, jak i przedsiębiorstw. Najwyższa stopa procentowa składki dla grupy działalności ustalona w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej dotyczy górnictwa surowców energetycznych i wynosi 3,6% podstawy wymiaru składki. W stosunku do tej średniej składki zakłady górnicze mogą uzyskać do 20% obniżki lub podwyżki (od 1 kwietnia 2009 r. do 50%) w stosunku do średniej składki określonej w wymienionym rozporządzeniu. Podstawę obniżenia lub podwyższenia składki stanowią wskaźniki częstości wypadków oraz liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia. System obniżek lub podwyżek składek ma na celu zachęcanie pracodawców do podejmowania działań na rzecz bezpiecznych warunków pracy. Zakłady zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego poniżej 10 ubezpieczonych opłacają składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości zryczałtowanej, wynoszącej 50% najwyższej składki dla grupy działalności, tj. w wysokości 1,8% podstawy wymiaru składek

Przedsiębiorstwa ponoszą znaczne koszty z tytułu wypadków przy pracy. Większość tych kosztów jest jednak trudna do obliczenia, ponieważ często wypadki o lżejszych skutkach nie są zgłaszane. Nierejestrowane są także w większości przedsiębiorstw tzw. zdarzenia potencjalnie urazowe, które powodują jedynie duże straty materialne, m.in. z uwagi na masowość ich występowania. Należy także zwrócić uwagę na koszty niefinansowe będące następstwem nieodpowiednich warunków pracy, jak np. pogorszenie wizerunku firmy.

Poprawę warunków pracy uzyskuje się dzięki działalności prewencyjnej. Zgodnie z wymaganiami zawartymi w obowiązujących przepisach, pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Ponadto wiele przedsiębiorstw wdraża i utrzymuje systemy zarządzania bhp, które nie są obowiązkowe, ale przyczyniają się do poprawy warunków pracy w przedsiębiorstwie i - mimo kosztów z nimi związanych - przynoszą przedsiębiorstwom w dłuższej perspektywie czasowej korzyści.

Do kosztów działań prewencyjnych związanych z realizacją wymagań prawnych należą koszty szkoleń, badań lekarskich, zatrudniania pracowników bhp (lub zlecania ich zadań firmie zewnętrznej), koszty zakupu środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, odzieży i ubrań roboczych, środków czystości oraz inwestycji zmierzających do poprawy warunków pracy. Z badań realizowanych w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym (CIOP-PIB) wynika, iż wdrażanie systemów zarządzania bhp i ich utrzymywanie wpływa tylko nieznacznie na zwiększenie tych kosztów, natomiast przyczynia się do poprawy stanu bhp i do ograniczenia wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Międzynarodowa Organizacja Pracy w raporcie Decent Work – Safe Work (Jukka Takala, 2002) podkreśla znaczenie bezpieczeństwa i higieny pracy dla konkurencyjności przedsiębiorstw. Przytoczone w raporcie dane, przygotowane przez Światowe Forum Ekonomistów i Instytut Zarządzania w Lozannie pokazują, że kraje, w których konkurencyjność gospodarki oceniana jest najwyżej należą równocześnie do światowej czołówki w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy. Wyżej też jest oceniana wartość przedsiębiorstw, w których wdrożono systemy zarządzania bhp.

Doceniając wagę zagadnień związanych z ekonomicznymi aspektami bezpieczeństwa pracy oraz rolę właściwie wdrażanych systemów zarządzania tym bezpieczeństwem, CIOP-PIB jako Instytut podległy Ministerstwu Pracy i ściśle z nim współpracujący, od wielu lat opracowuje propozycje zmian w prawodawstwie w tym zakresie. Opracowywane w Instytucie rozwiązania organizacyjne, techniczne, ale również certyfikacja systemów zarządzania bezpieczeństwem czy też kompetencji personelu, pomagają instytucjom, zarówno ze sfery gospodarki, jak i nauki, profesjonalnie zarządzać w tym zakresie i wpływać na obniżanie kosztów funkcjonowania oraz poprawianie warunków pracy pracowników.

Szczegółowe informacje: www.ciop.pl