W szkole, w domu rodzinnym, a także w innych miejscach młodzież szkolna nieustannie styka się z ludźmi dorosłymi, którzy wykonują różne zawody, specjalizują się w danych dziedzinach, zajmują stanowiska, pełnią określone role w hierarchii społecznej, wojskowej, urzędniczej itp. Znajomość nazw zawodów i godności, pochodzących z wielu odmian polszczyzny, wykorzystywana może być przez ludzi młodych do tworzenia własnej gwary środowiskowej.
Podstawą zmian znaczeniowych jest tu przede wszystkim przeniesienie nazwy wskutek podobieństwa wykonywanej czynności, np. cyrkowiec ‘nauczyciel wychowania fizycznego' (wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych), ratownik ‘osoba podpowiadająca podczas odpowiedzi lub sprawdzianu' (ratowanie). Istotne może być również kojarzenie cech psychicznych, np. egzekutor ‘srogi nauczyciel', maestro ‘uczeń najbardziej lubiany w klasie, z którym się wszyscy liczą', albo też podobieństwo wyglądu zewnętrznego, np. kaskader ‘osoba po wielu pobytach w szpitalu' (obrażenia cielesne).
Niektóre zmiany znaczeniowe wyrazów w języku uczniowskim są wynikiem zwężenia lub rozszerzenia ich zakresu znaczeniowego, np. badylarz ‘rolnik' (badylarz potocznie ‘żartobliwie lub z niechęcią o ogrodniku, zwykle zamożnym'). Przeniesienie nazwy może też polegać na nadawaniu istotom żywym cech przedmiotów, zjawisk, np. korepetytor ‘ściąga'. Czasem o wystąpieniu nazwy może decydować podobieństwo brzmieniowe, np. prymas ‘prymus'(prymas / prymus). Zmiany nazw występują też na tle ich styczności. Najczęściej zachodzi tu przekształcenie nazwy dwuwyrazowej w jeden wyraz, np. elektronik ‘technikum elektroniczne', przewodnik ‘przewodniczący klasy'.
Przeniesienie nazwy może być też motywowane pośrednio. Taka motywacja nie jest prosta do wykrycia, np. wyraz elektryk ‘donosiciel, skarżypyta' należy skojarzyć ze słowem kabel ‘donosiciel' (potocznie kablować ‘skarżyć, donosić'). Zawody i godności przywołane bywają także przez uczniów w wyniku zabawy słowotwórczej, swoistej gry językowej, np. cymbalista ‘człowiek uważany za głupiego' należy wywieść od cymbał ‘z pogardą o kimś głupim, tępym, niezaradnym' (cymbalista ‘muzyk grający na cymbałach').
Mechanizmy zmian znaczeniowych mogą być niekiedy zakłócone w procesie ironii. Użycie wyrazu zmienia wtedy jego sens na przeciwny, np. magister ‘chłopak ze wsi'; minister ‘woźny szkolny', prezydent ‘woźny szkolny', sprzątaczka ‘dyrektorka szkoły'.
Wiele powszechnie znanych nazw zawodów i godności stało się w języku uczniowskim podstawą do powstania nowych jednostek znaczeniowych. Słownictwo to utrwala obraz pewnej rzeczywistości i jednocześnie tę rzeczywistość wartościuje, najczęściej negatywnie, np. spawacz ‘uczeń dużo uczący się', rzadziej pozytywnie, np. rycerz ‘człowiek wyróżniający się'. Często te same zjawiska mogą być ujmowane zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, np. filozof ‘bardzo spokojny nauczyciel', akrobatka ‘dziewczyna, która ma szalone pomysły'. Wyrazy te mogą mieć charakter żartobliwy, np. ułan ‘człowiek mający krzywe nogi', także ironiczny, np. kierowniczka ‘sprzątaczka szkolna', obraźliwy, np. koniarz ‘kolega'.
oem software