Towarzystwo Naukowe Płockie założone w 1820 r. należy do najstarszych tego typu organizacji w Polsce. Jest stowarzyszeniem regionalnym, otwartym, o charakterze ogólnym. Jego działalność polega na krzewieniu i upowszechnianiu nauki metodami i środkami właściwymi dla organizacji społecznych.
TNP liczące obecnie 388 członków zajmuje się także działalnością wydawniczą, co wydaje się oczywiste, skoro od początku swojego istnienia prowadzi znaną w całym kraju Bibliotekę im. Zielińskich, ma w swoich zbiorach inkunabuły, a także pierwsze wydanie dzieła Kopernika "O obrotach sfer niebieskich".
Biblioteka im. Zielińskich, Towarzystwa Naukowego Płockiego, założona w 1820 roku, jest siódmą z kolei wśród najstarszych bibliotek w Polsce. Posiada status biblioteki naukowej i została włączona do elitarnego grona 55 bibliotek, tworzących Narodowy Zasób Biblioteczny. Zbiory mieszczą się w dwóch gmachach o łącznej powierzchni ok. 4 tys. m2: Biblioteka jest skomputeryzowana (opracowanie zbiorów zwartych i archiwaliów, gromadzenie i informacja oraz czytelnia czasopism).
Oprócz tradycyjnych katalogów kartkowych, oferuje biblioteczną bazę danych. Ze względu na wysoką liczbę studiujących w Płocku, pełni też funkcję biblioteki międzyuczelnianej. Biblioteka im. Zielińskich TNP jest naukową biblioteką uniwersalną, gromadzi zbiory z wielu dyscyplin naukowych. Profilem uzupełnia się i ściśle współpracuje z innymi płockimi bibliotekami: Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, filii Politechniki Warszawskiej, Książnicą Płocką i Biblioteką Pedagogiczną. Oferuje czytelnikom księgozbiór uniwersalny, a specjalizuje się w gromadzeniu materiałów związanych z Płockiem i regionem (tzw. plociana i mazoviana). Księgozbiór Biblioteki TNP im. Zielińskich liczy ponad 350 tysięcy woluminów, w tym: stare druki, inkunabuły z XV wieku , czasopisma, także zagraniczne.
Dział Czasopism posiada m.in. "Monitor Polski" od 1918 r., wszystkie tytuły prasy płockiej z XIX wieku, okresu międzywojennego i okupacji niemieckiej. Część z nich dostępna jest w postaci mikrofilmów. To, co Płocczanie mają najcennieszego to stare druki w liczbie 13 363 (w tym 93 inkunabuły), a wsród nich - Boska Komedia Dantego z 1487 r., Kronika świata Wernera Rolewincka z 1492 r., pierwsze wydanie De revolutionibus orbium coelestium Mikołaja Kopernika z 1543 r., Statuty Jana Łaskiego z 1506 roku. Ale także rękopisy, a wśród nich np. pergaminowa karta z IX wieku z tekstem Księgi Mądrości, autografy króla Zygmunta Augusta, Tadeusza Kościuszki, Elizy Orzeszkowej oraz archiwalia, kartografię, muzykalia, grafikę, w tym najstarszy w Polsce kompletny zestaw 80 grafik Francisco Goi Kaprysy z 1799 roku.