Budżet PAN pod lupą posłów
Autor: red. 2008-02-09
Podczas rozpatrywania 28.11.07. projektu budżetu na 2008 r. w części "Nauka" przez sejmową Komisję Edukacji, Nauki i , wiceprezes PAN prof. Wojciech Stec przedstawił projekt budżetu PAN.
Informacja o projekcie budżetu PAN na rok 2008 nie obejmuje wydatków na działalność naukową placówek funkcjonujących w strukturze Akademii, które środki na swoją działalność otrzymują za pośrednictwem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W pozycji – dochody PAN są wykazane te, które podlegają odprowadzeniu do budżetu państwa. Zaplanowane są w kwocie 848 tys. zł. Na te dochody składają się w głównej mierze opłaty pensjonariuszy Domu Rencisty PAN w Konstancinie w kwocie 831 tys. zł.
Wydatki ogółem w projekcie budżetu PAN stanowią kwotę 56.473 tys. zł. Jest to wzrost o 4,4% w stosunku do przewidywanego wykonania budżetu w 2007 r. W projekcie budżetu uwzględnione zostały środki na poprawę wynagrodzeń pracowników PAN zatrudnionych w bibliotekach, archiwach i Muzeum Ziemi PAN oraz na sfinansowanie wzrostu zatrudnienia w Bibliotece Gdańskiej PAN w związku z rozszerzeniem jej działalności i oddaniem do użytku nowego budynku bibliotecznego.
Wydatki majątkowe zostały ustalone w wysokości 1704 tys. zł, czyli na poziomie 3% budżetu Akademii. W ramach tej kwoty będą realizowane m.in. przedsięwzięcia inwestycyjne związane z rozbudową Biblioteki Gdańskiej, adaptacją budynku na potrzeby środowiskowej biblioteki PAN w Łodzi oraz zakupy inwestycyjno-budżetowe.
W układzie działowym największą pozycję stanowią wydatki w dziale – 750 w kwocie 43.036 tys. zł. Stanowią one 76,2% wydatków ogółem Akademii. Należy podkreślić, że nie są to tylko wydatki administracyjne. W ramach tej kwoty będą finansowane: działalność Kancelarii PAN – 25.928 tys. zł, co stanowi 46% budżetu PAN. Obejmuje to – poza płacami z pochodnymi członków kierownictwa PAN – m.in. wydatki związane z działalnością siedmiu wydziałów PAN, wydatki bieżące, głównie związane z utrzymaniem siedziby Akademii, koszty materiałów biurowych, jak też podróży służbowych krajowych i zagranicznych osób delegowanych na posiedzenia międzynarodowych organizacji naukowych.
Drugą ważną pozycją wydatków jest finansowanie placówek zagranicznych PAN, w tym stacji naukowych w Paryżu, Rzymie, Wiedniu i Berlinie, Centrum Badań Historycznych PAN w Moskwie i Biura Promocji Nauki Polskiej w Brukseli. Jest to kwota 7696 tys. zł, co stanowi 13,6% budżetu PAN.
Następną pozycją wydatków jest finansowanie komitetów naukowych PAN. Na utrzymanie placówek naukowych i innych jednostek organizacyjnych PAN przeznacza się 3350 tys. zł, co stanowi 6% naszego budżetu.
Dotacje podmiotowe przewiduje się dla Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, Międzynarodowego Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur we Wrocławiu oraz Międzynarodowego Centrum Ekohydrologii w Łodzi.
Na pozostałą działalność przeznacza się 4160 tys. zł. Obejmuje to głównie wydatki na współpracę naukową z zagranicą Polskiej Akademii Nauk. Wydatki te stanowią 8,2% budżetu PAN. Największą pozycję stanowią tu składki do 91 międzynarodowych organizacji naukowych. Jest to warunek korzystania przez polskich uczonych z różnego typu urządzeń i aparatury, która jest unikalna i niedostępna w Polsce.
Kolejną dużą pozycję w budżecie PAN stanowią wydatki w dziale – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego. Jest to kwota 11.500 tys. zł, co stanowi 20,4% ogółu wydatków. Obejmuje to koszty utrzymania dwóch bibliotek PAN: Gdańskiej i Kórnickiej wchodzących w skład Narodowego Zasobu Bibliotecznego, dwóch archiwów w Warszawie i w Krakowie oraz Muzeum Ziemi PAN.
Na pozostałe 3,7% wydatków z budżetu PAN składają się wydatki w dziale – Pomoc społeczna w kwocie 1927 tys. zł i w dziale – Obrona narodowa – 5 tys. zł.
W strukturze organizacyjne PAN – oprócz jednostek budżetowych – w roku 2008 funkcjonować będzie 11 jednostek organizacyjnych prowadzących gospodarkę finansową w formie zakładów budżetowych oraz 10 zakładów w formie gospodarstw pomocniczych. Jednostki te nie otrzymują dotacji na bieżącą działalność z budżetu, a ich wydatki są finansowane przychodami z tytułu świadczonych usług. {mospagebreak}
W formie zakładu budżetowego działalność będą prowadzić: Domy Zjazdów i Konferencji PAN w Jabłonnie, domy pracy twórczej PAN w Wierzbie i w Mądralinie oraz zakłady działalności pomocniczej PAN w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu oraz Warszawska Drukarnia Naukowa. Przychody tych jednostek zaplanowano w kwocie 21.167 tys. zł.
W formie gospodarstw pomocniczych funkcjonować będą: Zakład Doświadczalny Agrobiologii w Baranowie, Zakład Doświadczalny Gospodarki Stawowej w Gołyszu, Zakład Doświadczalny w Kórniku oraz gospodarstwa pomocnicze trzech stacji naukowych: w Paryżu, w Wiedniu i w Berlinie. Planowane w 2008 r. przychody z gospodarstw pomocniczych wyniosą łącznie 16.980 tys. zł i pozwolą na pokrycie kosztów ich działalności. To są podstawowe informacje o projekcie budżetu PAN na rok 2008.
Posłanka Joanna Fabisiak (PO)- koreferat:
Projekt ustawy budżetowej w opiniowanej części zasługuje na przyjęcie w kształcie przedłożonym przez rząd. Taka jest opinia Biura Analiz Sejmowych, którą podzielam. Trudno tu cokolwiek zarzucić czy zmienić, skoro dochody rosną o 26%, chociaż w liczbach bezwzględnych nie jest to duża kwota. Rosną wydatki, ale w sposób umiarkowany, głównie na wynagrodzenia o 5%, co stanowi już kwotę znacznie większą, bo sięgającą blisko 3000 tys. zł.
Mam jednak pewne uwagi do projektu tego budżetu. Mamy do czynienia faktycznie z dwoma budżetami PAN. Omawiany projekt budżetu, który jest przed nami w postaci materiału informacyjnego, zawiera podstawowe dane. Wiemy, jakie są dochody i jakie są wydatki. Są też krótkie omówienia, na co te środki zostaną wydatkowane.
Jest jednak jeszcze drugi budżet w postaci tzw. środków pozabudżetowych. Na rok 2008 nie jest to wielka kwota, bo jest to tylko 14.300 tys. zł, ale jednak są to pieniądze, które nie są nam przedstawiane i nie wiemy na co zostaną wydatkowane. Powstaje pytanie: czy my nie przyznajemy Akademii za mało pieniędzy? Skąd możemy wiedzieć, czy dobrze zabezpieczone są wydatki na wszystkie potrzeby, skoro część zadań realizowana jest właśnie ze środków pozabudżetowych. Jest to bardzo istotny problem, bo ocena tylko jednego budżetu nie daje pełnego obrazu.
Odniosę się teraz do kwestii działalności placówek zagranicznych PAN, a mianowicie stacji naukowych PAN. Była o tym mowa, gdzie one są i jakie ponosi się z tego tytułu wydatki. W objaśnieniu projektu budżetu PAN czytamy, że przy stacjach naukowych PAN w Paryżu, Wiedniu i Berlinie funkcjonują gospodarstwa pomocnicze, które uzyskują przychody z udostępniania pokoi gościnnych. W innym miejscu omówienia projektu budżetu PAN możemy przeczytać, że planowane na 2008 r. przychody gospodarstw pomocniczych (także tych przy stacjach naukowych) w kwocie 2990 tys. zł pokryją koszty świadczonych usług, które zaplanowane są na tym samym poziomie. Mamy tu do czynienia z odesłaniem do odesłania w tym opracowaniu, a sprawa nie zostaje wyjaśniona i nie ma podstaw, aby to ocenić z punktu widzenia działalności finansowej. Jest to niepokojące.
Inna kwestia – to gospodarka nieruchomościami pozostającymi w dyspozycji PAN. Odwołam się do dwóch pism: pierwsze z 14 lipca 2006 r. podpisane przez prezesa PAN pana prof. Legockiego, drugie podpisane z upoważnienia prezesa przez pana prof. Lipkowskiego. Z tych pism wynika, że PAN posiada 5100 hektarów nieruchomości gruntowych. Jak są wykorzystywane te nieruchomości? Otóż z tego drugiego pisma wynika, iż są różne plany co do przeznaczenia i użytkowania tych nieruchomości, ale jakie – nie wiadomo. Pytałam o to i byłam informowana, że projekty zagospodarowania są już złożone w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. O kilku z nich wiadomo, ale chodzi tylko o ok. 100 hektarów. Generalnie musi niepokoić fakt, iż tak wielki obszar nieruchomości gruntowych nie jest wykorzystywany dla nauki polskiej. {mospagebreak}
Doradca prezesa PAN Małgorzata Kozłowska:
Jeżeli chodzi o zagospodarowanie części nieruchomości, tzn. terenów w Jabłonnie, to jesteśmy obecnie na etapie przygotowywania wniosku o przyznanie funduszy na ich wykorzystanie ze środków regionalnych programów operacyjnych. Do końca grudnia br. ustalane są szczegółowe rozwiązania dotyczące ostatecznych beneficjentów tych programów. W związku z tym, wszystkie ogłoszenia o składaniu wniosków będą pojawiały się dopiero po 1 stycznia 2008 r.
Jak zrozumiałam, pani poseł odnosiła się do konta pozabudżetowego PAN, na którym, zgodnie z ustawą, Akademia ma możliwość gromadzenia środków z prowadzonej działalności, w tym działalności gospodarczej. W związku z tym prezydium PAN zatwierdza i monitoruje wykonywanie planu konta pozabudżetowego. Jest to ogłaszane na stronie internetowej PAN. Wpływy na to konto w roku 2007 szacowane są na blisko 12.000 tys. zł, a wydatki na blisko 17.000 tys. zł. Z tego konta finansowane są np. stypendia prezesa PAN dla młodych doktorantów i młodych twórców.
Podejmujemy działania w celu zakończenia wszystkich spraw związanych z majątkiem Akademii. Tylko jedną częścią tych prac jest inwentaryzacja. Następną ważną częścią jest wniesienie do odpowiednich organów wniosków o ostateczne ustalanie własności, a tu napotykamy na trudne sprawy prywatyzacyjne. Sądy, niestety, decydują na korzyść byłych właścicieli, mimo że nakłady inwestycyjne były ponoszone przez wiele lat przez Akademię. Środki na remonty i modernizację obiektów zajmowanych przez placówki naukowe PAN są przyznawane w formie pomocy bezzwrotnej. Dokument z 2006 roku, na który powoływała się pani poseł, dotyczył właśnie inwentaryzacji i ustalenia, jakie pieniądze i którym jednostkom były udzielone w ramach pomocy bezzwrotnej. Jeżeli chodzi o pomoc zwrotną jednostkom Akademii, to mamy z tym do czynienia wówczas, gdy zostaje zachwiana płynność finansowanej jednostki, gdy np. jednostka nie ma pieniędzy na jednorazową wypłatę poborów. W takich przypadkach spisujemy wzajemne zobowiązania określając, na jaki czas Akademia udziela pomocy zwrotnej i ustala się określony termin spłaty. W historii Akademii nie zdarzyło się, abyśmy taką sprawę skierowali do sądu przeciwko własnej jednostce. Ustalane terminy spłat są regularnie dotrzymywane przez jednostki, chociaż w sytuacji krytycznej zawsze jest możliwe ich przesunięcie.
Komisja sejmowa zatwierdziła projekt budżetu PAN na 2008 r. z uwagą, iż do 30.06.08 kierownictwo PAN przedstawi posłom informację o posiadanym majątku na podstawie sporządzonej inwentaryzacji oraz strategię jego zarządzaniem