Korekta ustawy

Autor: (ob) 2006-10-11

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotowało nowelizację ustawy o zasadach finansowania nauki (z 8.10.04) w celu poprawy efektywności sytemu finansowania badań naukowych oraz wzmocnienia powiązań pomiędzy sektorem B+R a gospodarką.

Zasadnicza zmiana dotyczy wprowadzenia nowej formuły projektów rozwojowych oraz celowych. Większość zmian jest związana z systemem wdrażania projektów. W przypadku projektów rozwojowych dofinansowanie powinien otrzymać tylko taki projekt, który uzyska niezależną opinię potwierdzającą jego aplikacyjny charakter. Umożliwienie finansowania w ramach projektów rozwojowych także badań stosowanych i prac rozwojowych pozwoli na doprowadzenie projektu do stadium umożliwiającego szybkie wdrożenie. W ramach projektów rozwojowych, powinny być realizowane przedsięwzięcia o charakterze niekomercyjnym, dotychczas realizowane w ramach projektów celowych z dziedzin takich jak: ochrona zdrowia, ochrona środowiska, czy systemy organizacyjne.
Projekty celowe będą skierowane bezpośrednio do przedsiębiorców.
Ministerstwo odstąpi od finansowania projektów realizowanych „z samym sobą”, w których wdrożenie nie przynosiło w zasadzie żadnych efektów gospodarczych. Pozostawienie przedsiębiorcy swobody, na który rodzaj wsparcia (zakup usług B+R na zewnątrz, prowadzenie badań we własnym zakresie, finansowanie zatrudnienia naukowców w ramach międzysektorowej mobilności itd) zamierza przeznaczyć przyznane dofinansowanie, powinno poprawić transfer technologii pomiędzy sferą B+R a gospodarką. Dodatkowo umieszczenie tego strumienia finansowania w ramach PO Innowacyjna Gospodarka zapewnia projektom celowym finansowanym przez ministra. nauki ubieganie się o środki na wdrożenia w ramach jednego komplementarnego systemu. Wydaje się tez celowe połączenie tych dwóch działań na poziomie instytucji wdrażającej (np. PARP).
W zakresie projektów celowych zmiany umożliwiają przeprowadzenie wstępnej oceny na podstawie kilkustronicowego opisu merytorycznego i biznes planu przedsięwzięcia. Uzupełnianie dokumentów formalnych powinno następować po wstępnej decyzji o finansowaniu. Ocena biznesplanu i strony ekonomicznej przedsięwzięcia będzie przeprowadzana przez niezależnego eksperta finansowego. Dofinansowanie powinny otrzymywać tylko takie projekty, które przyniosą wymierne efekty ekonomiczne.

Finansowanie programów
Umożliwienie finansowania wszystkich przedsięwzięć realizowanych w ramach projektów z krajowego programu ramowego (także udziału przedsiębiorcy, w szczególnych przypadkach nawet ewentualnych wdrożeń), pozwoli na rzeczywiste prowadzenie dużych programów badawczych kończących się konkretnym polskim produktem. W zakresie wszystkich projektów o charakterze aplikacyjnym rozpoczęcie
projektu (a co za tym idzie kwalifikowalność wydatków) powinno być możliwe od momentu złożenia projektu na ryzyko składającego wniosek.
Zasadnicze zmiany dotyczyć będą także dofinansowywania udziału polskich przedsiębiorstw w projektach realizowanych w ramach programów ramowych UE.
Dotychczas wsparcie trafiało jedynie do jednostek naukowych, obecnie możliwe będzie także wspieranie udziału przedsiębiorców.
Wykonawca projektu powinien być w większej mierze rozliczany z efektywności
danego przedsięwzięcia. Przy ocenie kolejnych projektów danego wnioskodawcy (zwłaszcza w zakresie projektów o aplikacyjnym charakterze) bezwzględnie powinny być brane pod uwagę efekty wcześniej realizowanych przez niego przedsięwzięć.

Inne zmiany
Nowelizacja wprowadza konieczność zewnętrznego audytu (traktowanego jako koszt kwalifikowany) przy realizacji tych projektów, gdzie dofinansowanie przekroczy 2 mln zł oraz w przypadku tych jednostek, które korzystają z dotacji statutowej.
Zostaną też wyraźniej określone mechanizmy rzeczywiście promujące projekty realizowane przez młodych naukowców – np. preferencje w ocenie
projektów badawczych składanych przez młodych naukowców (tytuł doktora i wiek do 35 lat).
Proponowane zmiany umożliwiają także składanie wniosków o dofinansowanie
działalności wspierającej badania w ciągu całego roku. Nowelizacja wprowadza dodatkowe kryterium oceny wniosków – zgodność z zasadami dobrej praktyki naukowej.
Nowelizacja ustawy przewiduje także zastąpienie projektów badawczych
promotorskich dotacjami przyznawanymi jednostkom naukowym w wysokości wprost
proporcjonalnej do liczby zakończonych przewodów doktorskich w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku.
Nowelizacja ustawy wprowadza możliwość dofinansowania przez ministra
nauki krajowego wkładu publicznego do środków wydatkowanych przez województwa na B+R w ramach realizacji regionalnych programów operacyjnych.
Takie rozwiązanie pozwoli na zwiększenie środków wydatkowanych na B+R (15% wkład ministra + 85% wkład z EFRR) oraz pozwoli zachować ministrowi kontrolę nad sposobem wydatkowanych środków (organizacja konkursów na dofinansowanie danego programu regionalnego).
Zmiany umożliwią także rozwiązanie problemu udziału polskich jednostek w
projektach ERA-NET – przewiduje się m.in. certyfikaty uprawniające jednostkę do udziału w projekcie (koordynator projektu badawczego zamawianego, CZT, CD, lider sieci naukowej itp.).
Minister nauki będzie mógł podejmować decyzje o dofinansowaniu niektórych form współpracy międzynarodowej (zwłaszcza projektów badawczych, które podlegają wcześniejszej ocenie międzynarodowych gremiów) bez uzyskiwania opinii właściwego organu Rady Nauki. Będzie też mógł podejmować decyzje o finansowaniu niektórych typów przedsięwzięć wyłącznie ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych. Dzięki temu będzie można uniknąć problemów związanych z istnieniem dwóch strumieni finansowania na realizacje takich samych przedsięwzięć.