News

Obrazowanie molekularne (Molecular Imaging) to jedna z najdynamiczniej rozwijających się gałęzi wiedzy warunkująca postęp w diagnostyce i leczeniu schorzeń, w stosunku do których leczenie przy użyciu konwencjonalnych leków jest nieskuteczne. W rozwoju tej dziedziny niepoślednią rolę odgrywają radiofarmaceutyki - leki zawierające w swej strukturze izotop promieniotwórczy. Zależnie od charakterystyki promieniowania izotopu, mogą być wykorzystywane w celach diagnostycznych lub też terapeutycznych. Pierwsze takie leki w ostatnim czasie wdrożono do produkcji w Instytucie Energii Atomowej Ośrodku Radioizotopów POLATOM w wyniku współpracy z wiodącymi ośrodkami naukowymi w Europie oraz intensywnych wysiłków polskich naukowców. Radiofarmaceutyk do diagnostyki onkologicznej 99mTc-Tektrotyd jest pierwszym polskim oryginalnym lekiem wykorzystującym własności peptydu rozpoznającego specyficznie receptory błonowe komórek nowotworowych i własności promieniowania gamma emitowanego przez technet-99m - użyteczny w wykrywaniu, ocenie stopnia zaawansowania oraz planowaniu terapii guzów neuroendokrynnych. Dlaczego technet-99m? Radioizotop technet 99mTc (czas półrozpadu - T? = 6,02 godzin) powstający w wyniku radioaktywnego rozpadu molibdenu 99Mo (T? = 65,94 godzin) jest najczęściej używanym izotopem w medycynie nuklearnej. Szacuje się, że w skali świata rocznie przeprowadza się około 25 milionów diagnoz medycznych przy jego użyciu, co stanowi około 80% badań w tej dziedzinie. Diagnostyka medyczna z wykorzystaniem 99mTc jest szeroko stosowana również w Polsce. Istniejące zapotrzebowanie na generatory 99mTc jest pokrywane częściowo przez produkcję tych urządzeń w IEA Ośrodku Radioizotopów POLATOM, częściowo poprzez import. 99Mo uzyskiwany jest z produktów rozszczepienia 235U po jego napromieniowaniu w reaktorze jądrowym. Na świecie tylko kilku producentów dostarcza 99Mo i od kilku lat rosnące zapotrzebowanie na ten izotop nie może być w pełni zaspokojone, co ogranicza liczbę badanych pacjentów. Aktualnie nasz Ośrodek sprowadza 99Mo z Republiki Południowej Afryki. W czasie potrzebnym na transport, w wyniku promieniotwórczego rozpadu 99Mo powstają straty radioaktywności, których można by uniknąć, gdyby ten izotop można było wytwarzać w kraju. Od kilku lat podejmuje się w skali międzynarodowej działania zmierzające do zastąpienia przy wytwarzaniu 99Mo uranu wysoko wzbogaconego uranem o niskim wzbogaceniu (poniżej 20% 235U). Wprowadzanie nowych metod wytwarzania radioizotopów na bazie uranu nisko wzbogaconego jest w zgodzie z układem o nierozprzestrzenianiu materiałów rozszczepialnych. Czy będzie polski 99Mo? Biorąc pod uwagę skalę problemów technicznych związanych z wykorzystaniem nisko wzbogaconego uranu do wytwarzania 99Mo, oraz wzrastające zapotrzebowanie na ten izotop, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej w Wiedniu zainicjowała w końcu 2005 roku program badawczy p.t. ?Rozwój technik lokalnej produkcji w małej skali 99Mo przy użyciu nisko wzbogaconego uranu lub aktywacji neutronami? (T1.20.18). Ośrodek Radioizotopów POLATOM przyłączył się w 2007 do tego programu, w którym bierze udział 13 krajów. Już prowadzone są prace badawczo-rozwojowe nad technologią odzysku 99Mo z roztworu po rozpuszczeniu napromieniowanego materiału tarczowego, od 2008 roku wspierane finansowo przez MNiSzW. W Polsce działa doświadczalny reaktor jądrowy Maria, który jest przystosowany do napromieniania szeregu izotopów przydatnych zarówno w diagnostyce jak i terapii. Znakomitym przykładem jest tu promieniotwórczy jod 131I, którego własności są szeroko wykorzystywane w diagnostyce i radioterapii schorzeń tarczycy. Instytut Energii Atomowej dysponuje kadrą naukową doświadczoną w rozwijaniu technik izotopowych. Wyjątkowy charakter reaktora Maria może być naszym atutem w planowanym uruchomieniu wytwarzania 99Mo, co pozwoliłoby nie tylko zaspokoić potrzeby krajowe, ale również eksport. Do osiągnięcia tego celu potrzebne jest jednak zbudowanie infrastruktury badawczej, która zapewni możliwość wszechstronnego zbadania procesów wydzielania 99Mo i innych użytecznych pierwiastków promieniotwórczych, które powstają w wyniku rozpadu napromieniowanego 235U. IEA posiada wyspecjalizowaną, wysoko wykwalifikowaną kadrę pracowników naukowych i inżynieryjnych gwarantujących realizację prac na poziomie światowym. Dysponuje również podstawową infrastrukturą badawczą. Powstanie specjalistycznego laboratorium do celów realizacji wymienionego wyżej programu badawczego wymaga dużych nakładów finansowych. IEA w 2008 roku będzie wystepował o środki z Programu Operacyjnego ?Innowacyjna Gospodarka? działanie 2.1. Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym?. Zbudowanie laboratorium umożliwi nie tylko realizację programów badawczych IEA, ale również będzie doskonałą bazą szkoleniową dla młodych adeptów wyższych uczelni, które w swoim programie nauczania zajmują się zagadnieniami radiochemii. Nadrzędnym, jednym, celem przedsięwzięcia pozostają pacjenci.