Nauka i sztuka (el)
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 2617
W nowohuckim oddziale Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Dzieje Nowej Huty, można do 17 lutego 2013 oglądać wystawę Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty – Mogiła.
Tereny dzisiejszej Nowej Huty, kojarzonej głównie z kombinatem metalurgicznym i budownictwem socrealistycznym, to obszar najlepiej przebadany pod względem archeologicznym, ponieważ prowadzone podczas budowy kombinatu i osiedli prace ziemne poprzedzane były zawsze wcześniejszymi badaniami.
Najstarszym pomnikiem prehistorycznych czasów obecnym w krajobrazie Mogiły jest kopiec Wandy usypany prawdopodobnie w VII lub VIII wieku n.e. oraz cysterskie opactwo, istniejące na ziemiach Mogiły od 1222 roku.
Opowieść o Wandzie, córce Kraka, założyciela Krakowa, która przynajmniej od czasów Jana Długosza wiązana była z prehistorycznym kopcem w Mogile, to najlepiej znana mogilska legenda. Od czasu, gdy Wincenty Kadłubek zamieścił ją w swojej Kronice polskiej, jej treść zmieniała się jednak wielokrotnie – była dostosowywana do potrzeb czasów i opowiadających. Legenda Wandy inspirowała też artystów, wśród których byli Cyprian Norwid i Stanisław Wyspiański, do tworzenia wyjątkowych dzieł scenicznych.
Mogiła stała się także tłem dla pierwszej polskiej opery narodowej. Zaobserwowane podczas mogilskiego odpustu wydarzenia natchnęły Wojciecha Bogusławskiego do napisania Cudu mniemanego, czyli Krakowiaków i Górali.
Na obecnej wystawie pokazane zostały jednak barwne odpusty mogilskie oraz pielęgnowane od wieków tradycje ludowe, których najpiękniejszym świadectwem są bogato zdobione stroje.
Wystawa mogła powstać dzięki zebraniu w jednym miejscu licznych eksponatów dokumentujących bogate dzieje Mogiły, które na co dzień są przechowywane w zbiorach muzealnych, archiwach czy skarbcu klasztornym.
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 1627
W Muzeum Ziemi PAN w Warszawie otwarto nową wystawę z cyklu Nauka i sztuka pt. Jan Małachowski – zapomniany fotograf Tatr.
Wystawa czynna będzie do 8 stycznia 2017.
Na wystawie pokazano kilkadziesiąt unikatowych fotografii z początku XX w. autorstwa Jana Małachowskiego i jego żony Heleny Małachowskiej. Pochodzą one ze zbiorów córki Jana i Heleny – Marii Małachowskiej-Kleiber, która w latach 50. pracowała w Muzeum Ziemi PAN jako fotografka.
Zbiory te odkrył podczas porządkowania muzealnego archiwum autor wystawy - Marek Wierzbicki, a dzięki grantowi z PAN, Muzeum mogło pokazać je miłośnikom gór i fotografii w nowoczesnej formie i aranżacji.
O Janie Małachowskim (1886-1917) wiemy, że był osobą obdarzoną wieloma talentami. Zajmował się nie tylko malarstwem (ukończył studia artystyczne w Krakowie i Warszawie) i fotografią, ale był też taternikiem (uczestniczył w szeregu pierwszych przejść zimowych, np. w 1911 Granią Kościelca i na Wielką Buczynową Turnię, a w 1913 na Kozie Czuby), narciarzem i ratownikiem tatrzańskim – członkiem TOPR od 1911 r.
Do Zakopanego przyjechał po raz pierwszy w 1907 roku, a od roku 1913 przebywał tam na stałe i prowadził zakład fotograficzny. Tam też – w sanatorium Dłuskich – zmarł na gruźlicę w 1917 roku.
Jan Małachowski był jednym z pierwszych i najlepszych fotografów tatrzańskich – pokazywał Tatry zimą, kiedy jeszcze nie uprawiano górskiej turystyki zimowej. Takie też zdjęcia (z negatywów na podłożu szklanym) prezentowane są na wystawie, choć nie brakuje i zdjęć z Korsyki z 1912 roku, gdzie przebywał na leczeniu. Wiele jego zdjęć pojawiało się na pocztówkach, (które wydawał sygnując je JAHEMA – od: Jan i Helena Małachowscy) i w wielu ówczesnych publikacjach.
Był wszechstronny - pracował również nad udoskonaleniem fotografii trójbarwnej (Muzeum Ziemi PAN ma dwie takie prace), ale i malował tatrzańskie krajobrazy, florę i faunę oraz sceny ze sportów zimowych. Obrazy jego pokazano na wystawie pośmiertnej w 1919 w Warszawie.
Wystawa zdjęć Jana Małachowskiego w Muzeum Ziemi PAN prawdopodobnie da impuls do poszukiwań innych prac tego zapomnianego dziś fotografa. Może znajdą się osoby chcące podzielić się nieznaną autorom wystawy wiedzą o nim, może znajdą się nieznane lub niezarchiwizowane zdjęcia Jana Małachowskiego w zbiorach zakopiańskich, a może i Muzeum Tatrzańskie odkryje u siebie równie intrygujące zbiory? (al.)
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 2533
Trwająca rok wystawa (do 29.09.13) będzie okazją do obcowania z pracami najwybitniejszych twórców epoki: Olgi Boznańskiej, Juliana Fałata, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Leon Wyczółkowskiego i Stanisława Wyspiańskiego.
Cechą charakterystyczną sztuki Młodej Polski jest różnorodność form, tematów, dziedzin twórczości. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w koncepcji wystawy, która poprzez pokazanie licznych dzieł malarstwa, grafiki, rzeźby i rzemiosła każe się ponownie zastanowić nad fenomenem niesłabnącej popularności sztuki tamtego okresu.
Dodatkową wartość stanowi fakt, iż autorka scenariusza wystawy, Krystyna Kulig-Janarek, umieściła pokazywaną sztukę na tle ówczesnego Krakowa. Nieprzypadkowe jest także miejsce ekspozycji. W Kamienicy Szołayskich przed II wojną światową znajdowały się zbiory Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, kolekcjonera sztuki Młodej Polski, a do niedawna mieściło się tam muzeum najwybitniejszego twórcy tego czasu – Stanisława Wyspiańskiego.
Wystawa nosi symboliczny tytuł „Zawsze Młoda!”. Staraliśmy się w nim zawrzeć nasze przekonanie, że sztuka młodopolska wciąż wymaga dalszych badań i lepszego poznania, a jej znaczenie jest kluczowe dla historii polskiej kultury XX, a nawet XXI wieku. Młoda Polska była rodzajem eksplozji, spowodowanej buntem młodych przeciwko zastanej sytuacji – artystycznej, obyczajowej, politycznej – takim ówczesnym „ruchem oburzonych’’. Jakość artystycznych dokonań tego okresu stała się z czasem otwarciem dla przyszłych awangardowych ruchów artystycznych, w tym dzisiejszej młodej sztuki – zauważa Zofia Gołubiew, Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Na wystawie klimat Młodej Polski przywołuje kabaret Zielony Balonik, kojarzony z takimi osobowościami jak Leon Schiller, Adolf Nowaczyński czy Tadeusz Boy-Żeleński. Prześmiewczy, ale i odświeżający charakter tych nocnych „happeningów” dokumentują rysunki komentujące galicyjską rzeczywistość, grafiki z „Teki Melpomeny” z karykaturami krakowskich aktorów.
Inny wątek wystawy poświęcony jest wizerunkom młodopolskiej natury, w której ukojenia i inspiracji szukała zmęczona nocnym trybem życia bohema. Obok sławnych obrazów Aleksandra Gierymskiego, Władysława Podkowińskiego i Józefa Pankiewicza zaprezentowane są dzieła wybitnych krakowskich twórców, takich jak Leon Wyczółkowski czy Jan Stanisławski. Temat polskiej wsi (podkrakowskiej, podhalańskiej i huculskiej) przybliżają prace Włodzimierza Tetmajera, Kazimierza Sichulskiego, Władysława Jarockiego i Wacława Szymanowskiego. Charakterystyczne dla sztuki tego czasu zainteresowanie podświadomością, światem marzeń, snów i religijnej mistyki jest przywołane obrazami faunów Jacka Malczewskiego czy kusicielek Wojciecha Weissa.
Wystawa w głównej mierze prezentuje dzieła ze zbiorów krakowskiego Muzeum Narodowego, ale zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć także prace wypożyczone specjalnie na tę okazję, w tym „Czerwoną wstążkę” Wojciecha Weissa, będącą depozytem w Muzeum Narodowym w Poznaniu.
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 2142
W warszawskiej Zachęcie do 11.11.14 można oglądać dużą wystawę retrospektywną prac Zbigniewa Warpechowskiego pt. „To”.
Ważne jest nieustające dążenie do tego, co jest większe i doskonalsze ode mnie (Zbigniew Warpechowski)
Wystawa w Zachęcie to pierwsza tak obszerna prezentacja twórczości Zbigniewa Warpechowskiego – prekursora sztuki performance w Polsce i jednego z pierwszych jej twórców na świecie – prezentująca dokumentację kilkudziesięciu akcji zrealizowanych przez artystę w ciągu ostatnich 50 lat.
Autorzy zdają sobie sprawę z paradoksu, jakim jest prezentacja w galerii niemożliwej do odtworzenia, efemerycznej sztuki polegającej na unikalnym doświadczeniu artysty i widzów. Dokumentacja jest tylko nośnikiem pozwalającym performance’owi istnieć dalej w czasie i przestrzeni, nie jest jednak celem działania artysty, o czym świadczy często niska jakość techniczna realizowanych podczas akcji nagrań wideo. Dlatego na wystawie prezentowane są przede wszystkim te z nich, które pozwalają uchwycić dążenie artysty do autentycznych przeżyć i odczucia metafizycznego charakteru rzeczywistości oraz pragnienie włączenia w ten proces innych.
Oprócz fotografii i filmów wideo dokumentujących akcje performance, na wystawie pokazywane są towarzyszące im teksty artysty i szkice przygotowawcze, wreszcie odgrywające istotną rolę w jego działaniach rekwizyty i kostiumy. W kilku miejscach wystawy zaaranżowane zostały przestrzenie, w których potencjalnie mogą zostać powtórzone dawne performance Warpechowskiego.
Ekspozycja jest pomyślana tak, aby przejście przez nią odnosiło się do poszczególnych etapów zdarzenia performance’u: przygotowania (wyciszenia), realizacji (ekspresyjnej lub implozyjnej akcji) i rozładowania napięcia (kontemplacja zdarzenia z perspektywy czasu).
Przekrojowa prezentacja twórczości Warpechowskiego ujawnia jej zaskakującą różnorodność i wielowątkowość: od poezji wizualnej i prac konceptualnych, inspirowanych filozofią Wschodu dzieł odnoszących się do pojęcia „Nic”, po realizacje wykorzystujące ekspresję poddanego niekiedy ekstremalnym próbom ciała, agresję lub autoagresję, zaangażowane politycznie.
Akcje performance – a także nie mniej istotne dla samego artysty obrazy, rzeźby oraz poezja – ukazane są w kontekście związków Warpechowskiego ze środowiskiem krakowskiej kontrkultury, polskiej neoawangardy oraz jego bliskich relacji z takimi artystami jak Tadeusz Kantor, Jerzy Bereś czy Andrzej Partum. Wyraźnie zaznaczone jest również uczestnictwo Warpechowskiego w światowym nurcie sztuki akcji.
Zbigniew Warpechowski (ur. 1938) – prekursor sztuki performance w Polsce i jeden z pierwszych jej twórców na świecie. Zajmuje się malarstwem, poezją, teorią sztuki, filozofią, a także scenografią filmową. Od 1985 członek II Grupy Krakowskiej oraz międzynarodowej grupy Black Market (od 1986). Jest autorem książek: Podręcznik (1990), Zasobnik (1998), Podnośnik (2001), Statecznik(2004), Podręcznik bis (2006), Konserwatyzm awangardowy (2014). Debiutował w Krakowie poetycko-muzyczną akcją Improwizacje (1967) z udziałem Tomasza Stańki. Do najsłynniejszych jego akcji należą Dialog z rybą (1974), Dialog ze śmiercią (1976) oraz Champion of Golgotha (1978).
Więcej -