Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 2
W Wydawnictwie Iskry ukazała się biografia Witkacego autorstwa Przemysława Pawlaka.
Witkacy – Stanisław Ignacy Witkiewicz - należy do tych postaci polskiej kultury, których życie i twórczość – mimo wielu cennych a utraconych w czasie wojny dokumentów - są dość dobrze znane i opisane. Dość wspomnieć znakomitą Kronikę życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza pod redakcją Janusza Deglera, Anny Micińskiej, Stefana Okołowicza i Tomasza Pawlaka, czy przebogate faktograficznie Listy do żony w opracowaniu Anny Micińskiej i Janusza Deglera – wszystkie wydane przez PIW.
Nie było jednak dotychczas biografii Witkacego, gdyż sami autorzy Kroniki życia i twórczości Witkacego uznali ją za quasi-biografię. Wydana zatem biografia pióra Przemysława Pawlaka jest uzupełnieniem dotychczasowych opracowań dotyczących Witkiewicza - syna i w odróżnieniu od wyżej wymienionej nie nosi charakteru naukowego. Jest to raczej opowieść o Witkacym we wszystkich aspektach jego życia, przefiltrowana przez przedstawiciela pokolenia patrzącego na wiele spraw poprzez cechy swojej epoki.
Choć autor opiera ją o solidne podstawy dokumentacyjne, interpretuje wiele spraw z dzisiejszego punktu widzenia, posługując się językiem współczesnym, nie charakterystycznym dla opracowań stricte naukowych. Zapewne takie ujęcie zachęca do czytania biografii bardziej niż te, w których autorzy posługują się rygorystycznym warsztatem, zwłaszcza iż postać Witkacego owiana skandalami towarzyskimi i artystycznymi budzi od dziesiątków lat zainteresowanie każdego pokolenia. Nie mamy przecież wielu polskich artystów tej miary co Witkacy.
Skandale nie stanowią jednak osnowy biografii – autor dość obszernie opisuje dzieciństwo i młodość bohatera, aby w opisie życia dorosłego już Witkacego wprowadzić czytelnika w istotę jego dzieł literackich i malarskich i nałożyć je na klimat i cechy epoki. Posługuje się tu licznymi cytatami z twórczości artysty i opinii o nim znanych mu osób. Dopełnieniem obrazu bohatera jest appendix, w którym zawarto mniej znane recenzje i oceny twórczości oraz odbioru osoby Witkacego w środowisku dziennikarskim i literackim.
Książka zawiera także kalendarium życia bohatera, bibliografię i przypisy oraz sporo ilustracji, pokazujących jak wielką pracę wykonał autor (świadectwem są zamieszczone podziękowania). Nie dziwi więc opinia prof. Janusza Deglera o niej, iż „jest to wyjątkowo udana próba ukazania skomplikowanej osobowości Stanisława Ignacego Witkiewicza jako jednostki nieprzeciętnej, prawdziwego Istnienia Poszczególnego. Jawi się on jako wszechstronny geniusz, a jednocześnie bohater niemal pozytywistyczny, morderczo pracowity, wymagający od siebie więcej niż od innych”.
Anna Leszkowska
Witkacy. Biografia, Przemysław Pawlak, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2025, s.559, cena 89,90 zł.