Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 985
Zachowania niepoprawne to tytuł książki Richarda H. Thalera, profesora nauk behawioralnych i ekonomii behawioralnej na Uniwersytecie Chicagowskim, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2017 roku. Jej wydawcą jest wydawnictwo Media Rodzina, a tłumaczem – Jacek Konieczny.
Podtytuł książki – Tworzenie ekonomii behawioralnej – wyjaśnia dokładniej jej meritum, dotyczące jednego z najnowszych nurtów ekonomii.
To, że ekonomia behawioralna modna stała się dopiero w ostatnich latach może nieco dziwić, bo jak podaje autor, już Vilfredo Pareto w 1906 roku pisał: „Podstawą ekonomii politycznej i, ogólnie rzecz biorąc, wszystkich nauk społecznych jest niewątpliwie psychologia. Być może nadejdzie taki dzień, kiedy będziemy w stanie wyprowadzić prawa nauk społecznych z zasad psychologii”.
To przypuszczenie Parety urzeczywistniło się jednak dopiero po kilkudziesięciu latach, w trakcie których w ekonomii pojawiło się wiele teorii, zaistniało wiele nurtów. Definicja ekonomii w Wikipedii pokazuje ich osiem (instytucjonalna, rozwoju, neoklasyczna, keynesowska, ekologiczna, marksistowska, austriacka i behawioralna), a do tego kilka dziedzin i jeszcze więcej działów. Generalnie jednak ekonomia pozostaje nauką o racjonalnych zasadach funkcjonowania ludzi w gospodarstwach domowych i społeczeństwie, optymalnych wyborach. Traktując rzecz naukowo: opisuje produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr i usług.
Ekonomia jest nauką społeczną, ale od lat 70. XX w. posługuje się często matematyką (ekonometria), co miało wpływ na traktowanie, opis zachowań ludzkich w kategorii nauk ścisłych: uważano, że wszystko można zmierzyć i zważyć. Stąd też pojawił się termin homo economicus, w którym nie było miejsca na zachowania ludzi inne niż wynikające z modeli matematycznych.
Ekonomiści coraz mniej więc umieli przewidzieć i wkrótce doprowadzili do deprecjacji ekonomii, która uchodzi za najpotężniejszą z nauk społecznych - i z uwagi na swój walor intelektualny, i z racji tego, że ekonomiści posiadają największą siłę przebicia w kształtowaniu polityki państwa (w Polsce akurat od 30 lat brylują w tym historycy i politolodzy).
Niezbędny więc stał się proces naprawczy: ekonomia musiała powrócić do swoich korzeni i uwzględnić naturę człowieka – także jego nieracjonalność wyborów. Tu z pomocą przyszła psychologia, która pod koniec XX wieku bardzo się rozwinęła i tak doszliśmy do modnej obecnie ekonomii behawioralnej, która być może (a taką nadzieję ma autor książki) pomoże w budowaniu lepszego świata.
Książka Richarda H. Thalera pokazuje na przykładach jak mariaż ekonomii z psychologią działa w różnych obszarach życia. To wiadomości „z pierwszej ręki”, gdyż autor jest pionierem ruchu, który stworzył ekonomię behawioralną. Jego opowieści osadzone są w badaniach, jakie prowadził sam i jakie prowadzono w jego środowisku naukowym. Wnioski, jakie z nich płyną bywają zaskakujące - także dla tych, którzy są przekonani o tym, iż zawsze podejmują racjonalne decyzje.(al.)
Zachowania niepoprawne. Tworzenie ekonomii behawioralnej, Richard H. Thaler, Wydawnictwo Media Rodzina, s.501, cena 49 zł
- Autor: kh
- Odsłon: 3534
Wydawnictwo Naukowe PWN opublikowało 2-tomową książkę - podręcznik Zachowania polityczne pod redakcją naukową Russella J. Daltona i Hansa-Dietera Klingemanna (red. naukowa polskiego wydania Radosław Markowski).
Publikacja ta jest pełnym przeglądem aktualnej wiedzy w tej dziedzinie nauk politycznych. Międzynarodowy zespół autorski prezentuje stan badań w różnych obszarach zachowań politycznych – poszczególne części dotyczą: zbiorowych systemów przekonań i komunikacji; procesów modernizacyjnych i zmiany społecznej; wartości politycznych; nowych wątków problematyki zachowań politycznych; partycypacji politycznej; związków między opinią publiczną a polityką oraz metodologii badań porównawczych nad zachowaniami politycznymi.
Politologia jest nauką dość młodą i bardzo szybko rozwijającą się, ale, jak podkreślają Russell i Klingemann, największe postępy poczyniła przez ostatnie dwa pokolenia właśnie w zakresie badań zachowań politycznych. Pojawienie się systematycznych, przeprowadzonych w naukowy sposób badań opinii publicznej raptownie zmieniło naszą wiedzę o przeciętnym obywatelu – piszą we wstępie do książki. Współczesna polityka opiera się na tych zmianach. Dawniej politycy mogli jedynie próbować odgadnąć publiczne nastroje, obecnie dysponują bogatymi danymi pochodzącymi z licznych sondaży (…) rzetelną wiedzą o tym, jak obywatele myślą i działają.
Badania opinii publicznej prowadzone są już obecnie na całym świecie, kilka jest zinstytucjonalizowanych i mają charakter ponadnarodowy, a nawet globalny (m.in. Eurobarometr i inne barometry regionalne, Program Międzynarodowych Sondaży Społecznych – ISSP, Europejskie Badania Społeczne- ESS, Światowe Badania Wartości – WVS).
Wraz z szybkim rozwojem wiedzy empirycznej nastąpiły ogromne zmiany w zachowaniach politycznych, obserwowane zwłaszcza w II połowie XX wieku w rozwiniętych demokracjach przemysłowych. W dużej części państw rozwijających się przeobrażenia nastąpiły pod wpływem procesów modernizacji społecznej i politycznej.
Trzecia fala demokratyzacji zreformowała systemy polityczne i zwiększyła rolę obywateli nowych demokracji, od Europy Środkowej i Wschodniej, po Azję, Afrykę, Amerykę Łacińską. Modernizacja spowodowała zmianę warunków życia, zmieniła także wartości współczesnych społeczeństw i relacje między obywatelami i elitami.
Jak piszą Dalton i Klingemann w eseju otwierającym książkę, te nowe wydarzenia dostarczają szczególnych okazji do weryfikacji starych teorii, poszerzenia granic wiedzy oraz rozwoju nowych teorii. Normalnie obserwujemy systemy polityczne w stanie równowagi (…) Teraz możemy zbadać kwestie politycznej zmiany i adaptacji, które często sięgają sedna zainteresowań teoretycznych, ale które wcześniej rzadko mogliśmy obserwować bezpośrednio.
Jednym z fundamentalnych problemów badawczych są obecnie sprawy formowania tożsamości, tworzenia kultur politycznych, procesów łączących normy polityczne i zachowanie. Ciekawe wyniki daje porównanie wyborów obywateli w różnych reżimach oraz między starymi i nowymi demokracjami. Odpowiedzi na nowe problemy stawiane przez naukowców nie tylko wyjaśnią, co się zdarzyło podczas tej fali demokratyzacji, ale mogą nam pomóc w lepszym rozumieniu podstawowych zasad funkcjonowania obywateli w procesie politycznym.
W zamyśle autorów, publikacja ma na celu przedstawienie stanu badań różnych aspektów zachowań politycznych, głównych koncepcji dotyczących tego obszaru badawczego, rezultatów badań empirycznych, ale także postawienie wynikających z nich nowych pytań badawczych.
Podręcznik Zachowania polityczne ukazał się na Zachodzie w 2007 roku i stał się obowiązkową lekturą na wyższych uczelniach. Jest jednym z ważnych, całościowych, bardzo obszernych i poruszających wiele wątków opracowań na temat stanu badań w tej dziedzinie, jakiego brakowało w polskiej literaturze naukowej. (kh)
Zachowania polityczne, red. naukowa Russell J. Dalton i Hans-Dieter Klingemann, red. polskiego wydania Radosław Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. Przekład Andrzej Brzóska, Tomasz Płudowski, Anna Stencel, Kinga Wojtas. , t. I- s.520, t.II - s. 568
- Autor: js
- Odsłon: 2689
Ukazał się kolejny, 54 tom pisma wydawanego przez Copernicus Center Press - Zagadnienia Filozoficzne w Nauce.
Specyfika tego pisma, polega na tropieniu i analizowaniu problemów filozoficznych uwikłanych w nauki przyrodnicze. Takie teorie naukowe, jak ogólna teoria względności, mechanika kwantowa, teoria ewolucji czy koncepcje powstałe na gruncie nauk kognitywnych prowadzą do pytań o wyraźnym wydźwięku filozoficznym. Dla zrozumienia, czym jest nauka i skąd bierze się jej sukces, a także jakie są jej powiązania z filozofią, doniosłe znaczenie mają też publikowane na łamach Zagadnień prace z historii i metodologii nauk. Pismo, obok artykułów naukowych, zawiera też duży dział recenzji. W Zagadnieniach publikują nie tylko krakowscy uczeni, ale także autorzy z innych, także zagranicznych ośrodków naukowych.
W numerze 54. Pisma znalazł się m.in. tekst dotyczący problemu brakującej masy, dyskusja z pewnymi interpretacjami arystotelesowskiego rozumu czynnego. Tom zamykają recenzje publikacji z takich dziedzin jak kognitywistka czy filozofia i historia nauki.(js)
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, tom LIV, Kraków 2014, s. 325, cena 29,90 zł