Informacje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 144
Ruch z prędkością przekraczającą prędkość światła to jedno z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień w fizyce. Hipotetyczne cząstki, które mogłyby poruszać się z prędkością nadświetlną, zwane tachionami (z greckiego tachýs – szybki, prędki) do niedawna były powszechnie uważane za twory nie mieszczące się w szczególnej teorii względności. W opublikowanej w „Physical Review D” pracy fizyków z Uniwersytetu Warszawskiego i University of Oxford wykazano jednak, że wiele z tych uprzedzeń było pozbawione podstaw. Tachiony nie tylko nie są wykluczone przez tę teorię, ale pozwalają lepiej zrozumieć jej strukturę przyczynową.
Znane były przynajmniej trzy powody nieistnienia tachionów w ramach teorii kwantowej. Pierwszy: stan podstawowy pola tachionowego miał być niestabilny, co oznaczałoby, że takie cząstki nadświetlne tworzyłyby się lawinowo same z siebie.
Drugi: zmiana obserwatora inercjalnego miała prowadzić do zmiany liczby cząstek obserwowanych w jego układzie odniesienia, a przecież istnienie np. siedmiu cząstek nie może zależeć od tego, kto na nie patrzy.
Trzeci powód: energia cząstek nadświetlnych mogłaby przyjmować wartości ujemne.
Tymczasem grono autorów: Jerzy Paczos, realizujący doktorat na Uniwersytecie w Sztokholmie, Kacper Dębski, kończący doktorat na Wydziale Fizyki UW, Szymon Cedrowski, student ostatniego roku Physics (Studies in English) tego Wydziału oraz dr Szymon Charzyński, dr hab. Krzysztof Turzyński, prof. Andrzej Dragan z Wydziału Fizyki UW oraz prof. Artur Ekert z Uniwersytetu w Oksfordzie wskazali właśnie, że dotychczasowe trudności z tachionami miały wspólną przyczynę.
Okazało się, że „warunki brzegowe” określające przebieg procesów fizycznych obejmują nie tylko stan początkowy, lecz także stan końcowy układu. Czyli, aby obliczyć prawdopodobieństwo procesu kwantowego z udziałem tachionów należy znać nie tylko jego przeszły stan początkowy, ale również przyszły stan końcowy. Po uwzględnieniu tego faktu w teorii wszystkie wymienione wcześniej trudności całkowicie zniknęły a teoria tachionów nabrała matematycznej spójności. Rezultaty prac międzynarodowego zespołu badaczy ukazały się w „Physical Review D”.
Mieszając przeszłość z przyszłością
- Jest trochę jak w reklamach internetowych — jeden prosty trick pozwala rozwiązać twoje problemy - mówi Andrzej Dragan, spiritus movens całego przedsięwzięcia badawczego. – Idea, że przyszłość może mieć wpływ na teraźniejszość zamiast teraźniejszości determinującej przyszłość nie jest w fizyce nowa. Jednak dotąd tego typu spojrzenie było co najwyżej nieortodoksyjną interpretacją niektórych zjawisk kwantowych, a tym razem do takiego wniosku zmusiła nas sama teoria. Żeby „zrobić miejsce” dla tachionów musieliśmy rozszerzyć przestrzeń stanów - konkluduje.
Autorzy przewidują także, że rozszerzenie warunków brzegowych ma swoje konsekwencje: pojawia się w teorii nowy rodzaj splątania kwantowego mieszającego przeszłość z przyszłością, którego nie ma w konwencjonalnej teorii cząstek. W pracy pada też odpowiedź na pytanie, czy opisywane w ten sposób tachiony są wyłącznie matematyczną możliwością, czy też cząstki takie mają szanse zostać kiedyś zaobserwowane. Według autorów, tachiony są nie tylko możliwym, ale wręcz nieodzownym składnikiem procesu spontanicznego łamania odpowiedzialnego za powstawanie materii. Hipoteza ta oznaczałaby, że wzbudzenia pola Higgsa, zanim symetria została spontanicznie złamana, mogłyby się w próżni przemieszczać z nadświetlnymi prędkościami.
Publikacja naukowa
Jerzy Paczos, Kacper Dębski, Szymon Cedrowski, Szymon Charzyński, Krzysztof Turzyński, Artur Ekert, Andrzej Dragan, Covariant quantum field theory of tachyons, Phys. Rev. D 109 (2024)
- Autor: al
- Odsłon: 3268
W Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie 16 grudnia 2013 odbyło się seminarium, na którym prof. Krzysztof Jasiecki wygłosił referat pt. "Kapitalizm po polsku. Między modernizacją a peryferiami Unii Europejskiej”.
Prof. Jasiecki przedstawił w nim wyniki swoich badań - wraz z wnioskami z nich wynikającymi - jakie opublikował w najnowszej książce pod takim samym tytułem. Omawiał instytucjonalną różnorodność kapitalizmu na świecie w XX wieku, koncentrując się na odmianach kapitalizmu w Europie Środkowej po 1989 roku, zwłaszcza w Polsce.
Zwrócił uwagę na rolę dziedzictwa przeszłości, które rzutuje na kształt ustroju, jaki mamy, ale i na decyzje, jakie podejmowały elity polityczne od 1989 roku (przyjecie doktryny neoliberalnej) oraz ich skutki społeczne i gospodarcze. Odnosił się także do procesu integracji Polski z UE, charakteru państwa i jego roli w tym „posocjalistycznym” kapitalizmie, jaki mamy, a także roli korporacji ponadnarodowych w gospodarce kraju.
W dyskusji, jaka toczyła się po wykładzie, zastanawiano się po co i dla kogo jest kapitalizm (prof. Jan Solorz, prof. Henryk Szlajfer), jak wyjść (i czy to możliwe) z wielowiekowego zacofania (prof. Barbara Szacka), czy możliwe jest zwiększenie innowacyjności polskiej gospodarki (prof. Tadeusz Baczko), dlaczego w dyskursie politycznym brakuje głosu elit naukowych (prof. Barbara Fedyszak-Radziejowska), jaką rolę powinno obecnie pełnić państwo (prof. H. Szlajfer), jak sobie radzić ze złożonością świata przy tak niskim kapitale społecznym (dr Andrzej Zybała) i jak można budować cokolwiek w społeczeństwie, któremu ze wszystkich rodzajów wolności pozostała tylko wolność „od” (Mariusz Sawicki)?
Na jednym spotkaniu nie było możliwości, aby przedyskutować wszystkie te zagadnienia, o jakich autor książki pisze. Można tylko mieć nadzieję, że dyskusja na temat polskiego kapitalizmu nie zaniknie i będzie się rozwijać w różnych środowiskach, nie tylko naukowych.(al.)
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 1512
Program Tango to wspólne przedsięwzięcie NCN i NCBR, mające na celu ułatwienie jednostkom naukowym wprowadzanie na rynek nowoczesnych technologii, produktów i usług oraz wzmocnienia współpracy naukowców z przedsiębiorcami. W jego ramach finansowane są m.in: tworzenie koncepcji wykorzystania gospodarczego uzyskanych wcześniej wyników prac badawczych, pozyskiwanie partnerów zainteresowanych ich wdrożeniem oraz zabezpieczenie praw do ochrony własności intelektualnej. Środki zostaną przeznaczone również na pokrycie kosztów analiz rynkowych, badań przemysłowych oraz prac rozwojowych.
W drugim konkursie programu Tango dofinansowanie w wysokości prawie 22 mln zł otrzyma 26 najlepszych spośród 119 zgłoszonych projektów. Oprócz badań z obszaru medycyny wsparcie zostanie przeznaczone m.in. na opracowanie technologii druku organicznych diod elektroluminescencyjnych, zastosowanie koncepcji AIA (Adaptive Impact Absorption) w inżynierii lotniczej i kosmicznej czy na nowatorską technologię oczyszczania środowisk wodnych.
W programie Tango wnioski oceniane były w dwóch etapach przez zespoły ekspertów NCN i NCBR. O środki finansowe w wysokości nawet 1,15 mln zł mogły się ubiegać jednostki naukowe, centra naukowe Polskiej Akademii Nauk, centra naukowe uczelni, jak również indywidualni naukowcy.
W przypadku zakwalifikowania projektu do realizacji fazy badawczej (B+R) wymagane będzie wniesienie przez przedsiębiorcę zainteresowanego wynikami prac wkładu własnego w wysokości minimum 15% wartości wsparcia otrzymanego na zadania badawcze.
Informacje o wynikach II konkursu TANGO - lista rankingowa
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1047
NCN już po raz trzeci otwiera nabór wniosków w konkursach Sonatina i Uwertura, a po raz siódmy w konkursie Etiuda. Polscy naukowcy będą mogli ubiegać się o finansowanie projektów badawczych, stypendiów doktorskich oraz staży zagranicznych. Łączny budżet konkursów wynosi 56 mln zł.
Sonatina 3 to konkurs przeznaczony dla osób posiadających stopień naukowy doktora, które uzyskały go do 3 lat przed rokiem złożenia wniosku, lub którym zostanie on nadany do końca czerwca 2019 r. Konkurs ma na celu umożliwić zatrudnienie i prowadzenie badań naukowych młodym naukowcom w polskich jednostkach naukowych, a także otworzyć im perspektywy zdobycia doświadczenia podczas stażu w zagranicznych ośrodkach naukowych.
Okres realizacji projektów badawczych to 24 lub 36 miesięcy, natomiast czas trwania stażu zagranicznego to od 3 do 6 miesięcy. W Sonatinie 3 kwota przeznaczona na pokrycie kosztów związanych z pobytem za granicą została zwiększona z 9 do 12 tys. zł. Budżet konkursu wynosi 35 mln zł.
Uwertura 3 to konkurs dla bardziej doświadczonych badaczy, mający przygotować ich do ubiegania się o prestiżowe granty finansowane przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC). Naukowcy chcący ubiegać się o staż w zagranicznych zespołach realizujących granty ERC muszą posiadać co najmniej stopień naukowy doktora. Praca w międzynarodowych zespołach badawczych jest doskonałą okazją do zdobycia cennego doświadczenia. W okresie 18 miesięcy od zakończeniu stażu badacz jest zobowiązany do wystąpienia z wnioskiem o grant ERC, w którym wystąpi w roli kierownika projektu, a którego realizacja będzie zaplanowana w polskiej jednostce naukowej. Czas trwania stażu to co najmniej 3, a maksymalnie 6 miesięcy. Na tegoroczną edycję konkursu przeznaczono 1 mln zł.
Etiuda 7 jest konkursem skierowanym do osób stojących u progu swojej kariery naukowej. Mowa o wnioskodawcach, którzy mają otwarty przewód doktorski lub otworzą go w polskiej jednostce naukowej do 30 kwietnia 2019 r. Młodzi badacze mogą otrzymać stypendium w wysokości 4500 zł miesięcznie na okres od 6 do 12 miesięcy. Finansowanie stypendium doktorskiego rozpoczyna się 1 października 2019 r. Dodatkowo w ramach grantu można sfinansować trwający od 3 do 6 miesięcy staż w zagranicznym ośrodku naukowym. W Etiudzie 7 kwota przeznaczona na pokrycie kosztów związanych z pobytem za granicą została zwiększona z 9 do 12 tys. zł. Budżet konkursu wynosi 20 mln zł, o 5 mln zł więcej niż w ubiegłym roku.
Wnioski w konkursach ogłoszonych przez Narodowe Centrum Nauki można składać za pośrednictwem systemu ZSUN/OSF do 15 marca 2019 r. Wnioski będą oceniane w dwuetapowej procedurze przez zespoły ekspertów NCN, składające się z wybitnych naukowców specjalizujących się w danej dziedzinie, przy wsparciu ekspertów zewnętrznych, w tym również zagranicznych.
Wyniki konkursów Sonatina 3, Uwertura 3 oraz Etiuda 7 będą znane jesienią 2019 r.
Z treścią ogłoszeń konkursowych można zapoznać się na stronie NCN.