Recenzje (el)
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 2767
Wydawnictwo TRIO wydało autobiograficzną książkę Luki Brajnovića – Pożegnania i powroty. Wspomnienia z czasów wojny i wygnania.
Autor, urodzony w 1919 r. w Kotorze (wówczas Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców – później i dziś - Czarnogóra) był dziennikarzem i wykładowcą etyki dziennikarskiej (od końca lat 40. XX w.) na Uniwersytecie Nawarry w Hiszpanii.
Omawianą książkę, będącą jego wspomnieniami z okresu wojny i uchodźstwa (uciekł z Chorwacji w 1945 r.) , opublikował rok przed śmiercią, w 2000 roku. Podsumowuje w niej losy własne na tle historii krajów byłej Jugosławii z XX w.
Jak sam o sobie pisze: Za umiłowanie sprawiedliwości byłem jeńcem faszystów Mussoliniego. Za umiłowanie prawdy spędziłem pewien okres w obozie koncentracyjnym Tity. Zaś za umiłowanie wolności zostałem najpierw uznany za dezertera, a następnie zredukowany do zwykłego numeru w brytyjskim obozie dla uchodźców.
Uważał, że polityka i polityczne metody zaczynają odgrywać zbyt dużą rolę; pisał: Od polityków nie chciałem uczyć się niczego. Życie nauczyło mnie, ze sprawiedliwi, mędrcy i poeci zawsze krocza przed wszystkimi pozostałymi i że politycy, kiedy chcą za nimi podążać, muszą wsiadać do policyjnych samochodów, żeby ich doścignąć. (rs)
Pożegnania i powroty. Wspomnienia z czasów wojny i wygnania., Luka Brajnović, Wydawnictwo TRIO, s. 296, cena 36 zł.
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1365
Wydawnictwo Studio Emka wydało książkę o jednym z najbardziej znanych polskich lekarzy – prof. Wiesławie Jędrzejczaku, pionierze przeszczepiania szpiku w Polsce.
Jest to wywiad-rzeka, jaki przeprowadziła z Profesorem Justyna Wojteczek, przedstawiając w nim nie tylko jego drogę zawodową, ale i mocno z nią związane losy osobiste, i poglądy profesora na zagadnienia etyczne i moralne, z jakimi mocuje się każdy lekarz, a zwłaszcza lekarz-naukowiec. Jest to więc także rozmowa o sprawach fundamentalnych - stosunku do życia, choroby i śmierci.
Książka ta – jak rzadko która – pokazuje też jak okoliczności zewnętrzne, wydarzenia historyczne, mogą pokrzyżować plany życiowe jednostki wybitnej i w jakimś stopniu zniszczyć, a przynajmniej utrudnić rozwój kariery zawodowej.
Jest to także dokument obrazujący determinację naukowca w dążeniu do założonego celu, pioniera leczenia białaczek metodą przeszczepu szpiku kostnego, któremu - jak każdemu pionierowi – wbito sporo strzał w plecy. To, że go nie zniszczyły zawdzięcza nie tylko swoim przymiotom charakteru, niezłomności i bezkompromisowości, ale i wykształceniu w wojskowej uczelni. Bo lekarz wojskowy musi być przygotowany do pracy podczas wojny i ewentualne rany.
Tym, co zwraca szczególną uwagę w wypowiedziach bohatera książki to wielka szczerość, bezinteresowność i uczciwość powiązana z równie wielką empatią, zrozumieniem drugiego człowieka, zwłaszcza chorego. I równie wielka odpowiedzialność za jego los, choćby próby jego ratowania miały małe szanse na sukces.
Ale Profesor Jędrzejczak ma jeszcze jedną – bardzo rzadko spotykaną cechę – odwagę cywilną, która to zaleta, wielka, niestety, przysparza na ogół kłopotów. A tych Profesorowi nie brakowało i nie brakuje, zwłaszcza że leczenie i praca naukowa oraz dydaktyczna nie są jedynymi polami jego działalności. Jest typem lekarza – społecznika, angażującego się w działania społecznie ważne, potrzebne i przynoszące korzyści zarówno pacjentom, jak i służbie zdrowia. To, że ta nasza służba zdrowia nie zawsze to docenia, to już inna sprawa.
Doceniła za to Jego osiągnięcia Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, przyznając Profesorowi w 1993 roku nagrodę (tzw. polskiego Nobla) w dziedzinie nauk biologicznych i medycznych, oraz Polska Akademia Nauk, honorując Go w 1993 roku Medalem Jędrzeja Śniadeckiego.
A przecież pozostaje jeszcze do zauważenia i nagrodzenia „poboczna” ponoć działalność Profesora – publicystyczna. Jej beneficjentem przez wiele lat były Sprawy Nauki, w których miesiąc w miesiąc prof. Jędrzejczak zamieszczał swoje znakomite felietony, odnoszące się zarówno do organizacji badań w Polsce, szkolnictwa wyższego, jak i wydarzeń bieżących, także politycznych, jak na temperamentnego felietonistę przystało. Felietony, które nie tylko cieszyły się wielką poczytnością, ale i prowokowały polemiki, których autor nie unikał.
Jeśli wziąć pod uwagę, że felieton jest jednym z najtrudniejszych gatunków dziennikarskich (wymaga dużej wiedzy, umiejętności kojarzenia, puentowania i dyscypliny myślenia), to widać, że Profesor Jędrzejczak dostał od losu nie tylko talent naukowy, ale i sporo innych, i żadnego z nich nie zaprzepaścił.
Anna Leszkowska
Wiesław Jędrzejczak. Pozytywista do szpiku kości, Justyna Wojteczek, Studio Emka, Warszawa 2017, s. 247, cena 39,90 zł
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1230
Fundacja Oratio Recta wydało książkę Andrzeja Karpińskiego pt. Prawda i kłamstwa o przemyśle. Polska w obliczu III rewolucji przemysłowej.
Autor – zajmujący się od dziesięcioleci polityką gospodarczą państwa - jest jedynym kronikarzem i analitykiem polskiego przemysłu po 1989 roku, który w dodatku dokumentuje zachodzące w nim zmiany w ujęciu branżowym. Z racji ogromnej wiedzy na temat polityki przemysłowej przed wprowadzeniem w Polsce gospodarki kapitalistycznej, co eufemistycznie nazwano transformacją, oraz dostępu do twardych danych dotyczących losów każdego zakładu przemysłowego przed i po 1989 roku, analizuje przemiany przemysłu polskiego w ostatnich 30 latach. Nie unika w nich – a zwłaszcza w omawianej – niepopularnych obecnie poglądów na rozwój gospodarczy, ani ostrych stwierdzeń odnośnie decyzji, jakie podejmowały kolejne rządy po 89 roku.
Książki, jakie powstają z tych analiz tworzą panoramę polskiego przemysłu w latach powojennych – począwszy od jego budowy i rozwoju, aż po upadek i zniszczenie.
Prawda i kłamstwa o przemyśle jest bardziej niż dotychczasowe nakierowaną na przyszłość tej gałęzi gospodarki w Polsce i na świecie z uwagi na nadchodzącą kolejną fazę – cyfrową - rewolucji przemysłowej. Jest to próba konfrontacji wiedzy o obecnym stanie przemysłu w Polsce z wizją przemysłu za 15-20 lat. Autor zamieścił w niej nie tylko mało znane i trudno dostępne dane i diagnozy, ale także eksperckie propozycje reindustrializacji Polski poparte aneksami zawierającymi szczegółowe dane ekonomiczne ilustrujące jego tezy, co wskazywałoby, iż liczy na zainteresowanie tą tematyką obecnego i kolejnych rządów oraz ich zaplecza intelektualnego.
Ale to książka nie tylko dla rządzących i nie tylko dla specjalistów, ani nie tylko dla biznesu. To książka dla każdego, kto ceni obiektywizm sądów odnośnie przemian w Polsce, gdyż jak pisze autor, obecna ocena naszego przemysłu w latach Polski Ludowej pełna jest kłamstw i dezinformacji, nachalnej czarnej propagandy politycznej, co ma wpływ na stan dyskusji o przemyśle w Polsce.
A trzeba przypomnieć, że najbardziej ukrywaną prawdą po 89 roku stał się fakt, iż to właśnie w Polsce Ludowej osiągnięto przełom w procesie uprzemysłowienia kraju. Szczególnie w latach 1950 – 1980 dokonano największych inwestycji w przemyśle na skalę nigdy wcześniej, ani obecnie już nierealizowaną.
Przełom ten oznaczał przejście od dominacji w naszej gospodarce zacofanego rolnictwa z silnymi pozostałościami dziedzictwa feudalnego z wiodącą w nim rolą dworów aż do końca II wojny światowej, do wyższej fazy rozwoju jaką jest cywilizacja przemysłowa. Tym samym rozwiązano główny problem ekonomiczny Polski, co nie udawało się wcześniej.
Była to największa przemiana cywilizacyjna, jaka nastąpiła w Polsce w XX wieku aż do lat 90., kiedy Internet zapoczątkował kolejną fazę rozwoju, jaką jest cywilizacja informacyjna.
I tego faktu nie zmieni żadna polityka historyczna polskiej prawicy. (al.)
Prawda i kłamstwa o przemyśle. Polska w obliczu III rewolucji przemysłowej, Andrzej Karpiński, Fundacja Oratio Recta, Warszawa 2018, s. 398
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 361
Fundacja Oratio Recta wydała drugi tom tekstów publicystycznych Andrzeja Werblana Prawda i realizm. (O tomie pierwszym pisaliśmy w SN nr 12/23 - Prostowanie IPN-owskiej wersji historii)
Dotyczy on okresu po 1956 roku, rządów Władysława Gomułki i Wojciecha Jaruzelskiego, a następnie dojścia do władzy Solidarności i konsekwencji Okrągłego stołu (fragment ksiązki zamieszczamy w tym numerze SN). W tomie znalazły się też teksty oceniające okres PRL z perspektywy III RP.
Oba tomy to arcyciekawa najnowsza historia Polski, odkłamująca solidarnościową propagandę dotyczącą okresu PRL, bazująca na dokumentach historycznych i zawierająca oceny tego okresu z pozycji naukowych.
Tekstom, jakie składają się na tom drugi – podobnie jak i w pierwszym – towarzyszą dokumenty, z których część nie była dotąd znana (m.in. rozmowa Władysława Gomułki z Nikitą Chruszczowem z 1957 r., czy niezwykle ciekawy zapis polsko-rosyjskich rozmów z 19.10.56.)
Oba tomy Prawdy i realizmu stanowią niezwykle interesującą lekturę zwłaszcza dla pokolenia, które PRL przeżyło świadomie. Autor bowiem z racji swoich funkcji państwowych, zawodowi i usytuowaniu w najwyższych kręgach władzy – miał nie tylko informacje niedostępne dla ogółu, ale i szerszy pogląd na istotę polityki oraz wydarzenia, które zachodziły w kraju i na świecie, zwłaszcza w bloku państw socjalistycznych.
Dla młodszych, interesujących się losami naszego kraju, lektura tej książki – napisanej zajmująco i lekko, wzbogaconej zdjęciami - może być wzorem i zachętą do krytycznego myślenia, uświadamiać, iż nic nie jest czarno – białe, a polityka to przede wszystkim wielka odpowiedzialność. Taka lekcja zresztą przyda się dzisiaj i „dużym, i małym”, kiedy popatrzeć na to, czym obecnie stała się polityka i jakich polityków się „dorobiliśmy”.(al.)
Prawda i realizm. Gomułka, Gierek, Jaruzelski i … Wałęsa. t.II, Andrzej Werblan, Fundacja Oratio Recta, Warszawa 2023, s. 349