Recenzje (el)
- Autor: ANNA LESZKOWSKA
- Odsłon: 2242
Komitet Prognoz PAN Polska 2000 Plus wydał w Domu Wydawniczym Elipsa kolejną publikację w ramach projektu Zagrożenia globalne barierami rozwoju - Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny.
Składają się nań teksty dwunastu autorów różnych specjalizacji, którzy zastanawiają się nad tym, jakie związki zachodzą między rewolucją informacyjną a kryzysem intelektualnym. Jak piszą redaktorzy tomu – Julian Auleytner i Jerzy Kleer, tom ten otwiera dyskusję o modelu edukacji i kultury, ale i struktury społecznej w epoce rewolucji informacyjnej.
Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny, red. Julian Auleytner, Jerzy Kleer, Komitet Prognoz PAN Polska 2000 Plus, Domu Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2015, s. 227
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 435
Fundacja Oratio Recta wydała książkę Piotra Ciszewskiego Robotnicza Warszawa 1918-1939. Jest to druga, po Dąbrowszczakach, książka tego autora wydana w tym wydawnictwie.
Autor przedstawia w niej i dokumentuje słabo znaną historię klasy robotniczej Warszawy od chwili odzyskania przez Polskę niepodległości do początków wojny. Choć ramy czasowe, jakie przyjął są skromne, niemniej obfite w wydarzenia, które miały wpływ nie tylko na politykę władz miasta wobec robotników, ale i na los miejskiej biedoty.
To obraz tej części mieszkańców przeludnionego miasta o ogromnych nierównościach społecznych, którego nie ma w powszechnej świadomości. Obraz historii wymazanej, która odeszła wraz z zagładą mieszkańców w powstaniu warszawskim i wymianą pokoleniową tych, którym udało się przeżyć wojnę. Także obraz zróżnicowania ekonomicznego tej klasy, rzutującego na politykę władz miasta wobec klas upośledzonych.
Autor – bazując w dużej mierze na doniesieniach prasowych i statystykach z tego okresu - nie ogranicza się tylko do opisu warunków życia robotników w międzywojennej Warszawie, ale przedstawia ich walkę o lepszy byt – o dostęp do mieszkań, wyższe wynagrodzenia pozwalające przeżyć, pokazuje dramatyczną sytuację mieszkaniową oraz próby rozwiązywania jej przez władze miasta. Jak pisze: „Szokujące może się wydać, iż w roku 1920 wielu warszawiaków, zamiast tłumnie stawać do „obrony cywilnej” podczas bitwy warszawskiej, po prostu walczyło o godziwe wynagrodzenia. Przyjęła się bowiem rozpowszechniona przez prawicę narracja, iż patriotyczne porywy są ważniejsze niż sprawy bytowe. Wówczas oskarżano warszawskich robotników o bycie „agentami Moskwy i Berlina”. Jakże znajomo brzmią dziś te oszczerstwa”.
Dla współczesnych mieszkańców Warszawy jest to ciekawa lektura nie tylko w powodów porównawczych, ale i poprzez ukazanie części historii miasta, obrazu jego dzielnic robotniczych, które dzisiaj – choć wyglądają zupełnie inaczej – zachowały gdzieniegdzie ślady międzywojennych rozwiązań (np. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa), czy tradycji i obyczajów. Ta edukacja miejska dotyczy także kultury i sportu, acz mniej szkolnictwa, czyli obszaru najbardziej zaniedbanego przez państwo i władze miasta, zwłaszcza w odniesieniu do klas niższych.
Autor nie pomija też tych zagadnień społecznych, jakie wiązały się z relacjami narodowościowymi i wyznaniowymi mieszkańców, ale i samoorganizowaniem się klasy robotniczej i politycznych jej reprezentacji w związki zawodowe i partie. Dotyka też istotnych wówczas z różnych powodów a trwałych do dzisiaj legend „Taty Tasiemki” i „Doktora Łokietka”, których wątpliwa sława wiązała się nie tylko z Wolą, ale i całym miastem, a nawet rządem.
Zwraca uwagę na różne koncepcje walki o poprawę bytu robotników, zwłaszcza na spółdzielczość mieszkaniową, która dzięki inicjatywie światłych działaczy do dzisiaj spełnia swoje zadanie, w dodatku stając się wizytówką miasta.
Anna Leszkowska
Robotnicza Warszawa 1918-1939, Piotr Ciszewski, Fundacja Oratio Recta, Warszawa 2023, wyd. II zmienione, s. 315
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1255
Nakładem wydawnictwa Instytutu Studiów Podatkowych ukazał się szósty tom felietonów prof. Witolda Modzelewskiego pn. Rok 1919 – refleksje na minione stulecie.
Autor, znany z działalności publicznej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jest znanym specjalistą w dziedzinie podatków i prawa podatkowego. Z wykształcenia prawnik zajmujący się prawem podatkowym, z zamiłowania – wytrawny publicysta ekonomiczno-historyczny, pokazujący historię Rosji i stosunki polsko-rosyjskie, pisze regularnie co tydzień felietony na ten temat. Od 2014 roku wydawca nadaje im zamkniętą formę elegancko wydanej książki i opatruje tytułami odnoszącymi się do aktualnie dyskutowanych w Polsce wydarzeń z przeszłości dotyczących relacji Polski i Rosji.
Historia ma to do siebie, że trudno ustalić jednoznaczną wymowę przeszłych faktów, a niekiedy i same fakty – zwłaszcza obecnie w Polsce. Narracje historyczne i polityczne, „odpowiednie” interpretacje, piszą politycy będący aktualnie przy władzy, a historycy z reguły „idą z prądem”, rzadko wyrażając zdanie odrębne.
Prof. Modzelewski należy do wąskiego grona tych, którzy w publicystyce historyczno-politologicznej pokazują głos osobny, mają odwagę głoszenia swoich poglądów, choćby były one sprzeczne z obowiązującą linią propagandy. Stąd wielka popularność jego felietonów, które wywołują zwykle skrajne reakcje – od aprobaty do negacji. Dyskusja nad ich zawartością wymaga jednak dobrego przygotowania merytorycznego, gdyż autor jest znakomitym znawcą przedmiotu, o jakim się publicznie wypowiada.
Tak jest i tym razem. Już sam tytuł tomu szóstego jest dyskusyjny, a 49 felietonów daje smakowitą pożywkę zarówno dla zwolenników poglądów autora, jak i przeciwników, bo żadnego z pewnością nie pozostawi obojętnym. Felietony prof. Modzelewskiego bowiem nie tylko przekłuwają nadęte balony naszych narodowych mitów, ukazują niechętnie pokazywane zdarzenia z naszej historii, ale są też lustrem, w którym możemy się przejrzeć jako naród.(al.)
Więcej o tej książce w artykule prof. Stanisława Bielenia, który zamieszczamy w tym numerze pt. O odmitologizowaniu historii.
Rok 1919 – refleksje na minione stulecie, Witold Modzelewski, Instytutu Studiów Podatkowych, Warszawa 2019, s. 257