Recenzje (el)
- Autor: al
- Odsłon: 2522
Ewa Tomaszewska jest autorką książki o lalkarskich kontaktach pogranicza południa Polski pt. Tam i z powrotem wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Podtytuł tej książki: Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku dokładnie objaśnia zakres badań autorki, która wykonała ogromną pracę, aby pokazać historię teatru lalek na terenie, który dzisiaj obejmuje Śląsk Dolny i Górny, Cieszyński, Zaolzie, a także Słowację. To jednak nie jedna zaleta tego arcyciekawego opracowania – wydawałoby się monotematycznego.
Drugą, nie mniej ważną, jest nakreślenie przez autorkę pejzażu historycznego – a tym samym i politycznego - w jakim teatr lalek rodził się i rozwijał w Polsce, Czechach i na Słowacji. To panorama wszelkich zdarzeń, zawirowań, uwarunkowań, które miały wielki wpływ na kształtowanie się tego rodzaju teatru w Polsce, a także u naszych południowych sąsiadów. Ta opowieść o zjawisku, jakim jest teatr lalkowy potraktowana została szczegółowo od powojnia, niemniej wyjaśniając pewne zjawiska współczesne, autorka sięgała do głębszej historii obecnie trzech państw.
Trzecim walorem książki jest zarówno analiza zjawisk teatralnych, jak i ich synteza – pokazanie czytelnikowi dróg rozwoju – ale i okresów stagnacji – teatru lalkowego, który (poza szopką) przyszedł do nas z południa i zachodu Europy. Teatru, który po powojennym okresie świetności w latach 60. stanął na rozdrożu, poszukując nowych form wyrazu scenicznego i który ciągle pozostaje w tych poszukiwaniach.
Czwarty walor to wielka wartość dokumentacyjna dzieła Ewy Tomaszewskiej. Czytelnik dostaje kompendium wiedzy na temat ośrodków teatru lalek w Czechosłowacji, w Czechach i na Słowacji, o twórcach z Czech i Słowacji w polskich teatrach na Śląsku (i nie tylko), a w aneksach – wykazy teatrów lalkowych z Czech i Słowacji uczestniczących w Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Bielsku-Białej (i imprezach towarzyszących temu festiwalowi), wykazy twórców z Czech i Słowacji w repertuarze polskich teatrów lalek na Śląsku w latach 1945 – 2011, zestawienie prac teatralnych czeskich i słowackich reżyserów oraz scenografów w Polsce, wykaz inscenizacji Petra Nosalka (najbardziej wziętego reżysera teatru lalkowego na Śląsku) z muzyką Pavla Helebranda.
Książka - bardzo starannie wydana pod względem edytorskim – z bogatą bibliografią, indeksem, ilustracjami i obszernymi, bardzo ciekawymi przypisami jest lekturą-frajdą dla teatromanów, zwłaszcza ceniących teatr lalkowy i różne jego odmiany. Jest też znakomitą lekcją historii teatru lalkowego w tej części Europy. Teatru, który jak żaden inny – rozwija wyobraźnię i uczucia wyższe widza poprzez metaforę i szczególną estetykę, której podstawowym elementem jest (a przynajmniej winna być) scenografia i kostiumy, rekwizyty, muzyka. (al)
Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku , Ewa Tomaszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 372, cena 32 zł (+VAT)
- Autor: al
- Odsłon: 2262
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego wydało w serii Studia o kulturze książkę Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej pod redakcją Ewy Wąchockiej, Doroty Fox oraz Anety Głowackiej.
Książka jest owocem międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w 2014 r. przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego.
W tej rozmowie o współczesnym teatrze, który zajmuje się lokalnością, poruszano zagadnienia związane z teatrem jako formą manifestowania zarówno kultury mniejszości, jak i tożsamości miejsca - w opozycji do mechanizmów globalizacji, a także z budowaniem przez teatr utraconej tożsamości grupy, czy o polityce pamięci i zaangażowaniu teatru w działalność terapeutyczną.
Teksty 29 wystąpień, wzbogacone licznymi i obszernymi przypisami, ułożono w cztery rozdziały poświęcone teatrowi miejsca, mitom i antymitom lokalności, polom napięć oraz tropom historii. Zilustrowano je zdjęciami ze spektakli oraz zaopatrzono indeksem osób.
Jak piszą redaktorki tomu, odradzanie się lokalnych form i struktur życia społecznego to proces dynamiczny, będący odpowiedzią na globalizację świata, ale i na kryzys państwa, jego sposób prowadzenia polityki społecznej i gospodarczej. Widać to dokładnie w państwach naszego regionu, które po 89 r. zmieniły ustrój z socjalistycznego na kapitalistyczny i to w formie neoliberalnej, co zrodziło nieznane dotąd a narastające społeczne napięcia i problemy związane z dezintegracją (społeczną i ekonomiczną) nie tylko lokalnych społeczności, ale i narodów.
Na tym tle widać, że współczesne teatry – zwłaszcza w mniejszych ośrodkach – coraz częściej angażują się w życie lokalnych społeczności, podejmują tematy związane z historią oraz kulturową tożsamością miejsca, w którym działają, a artyści udzielają głosu grupom zmarginalizowanym ze względów ekonomicznych czy społecznych.
Tego rodzaju działalność teatrów, polegająca na odkrywaniu miejscowych historii, legend i budowaniu wspólnotowych narracji jest nie tylko użyteczna społecznie, ale i bardzo atrakcyjna artystycznie, na co mamy w Polsce wiele przykładów (np. teatry z Wałbrzycha, Legnicy, Katowic). Jest też bodźcem dla rozwoju dramaturgii współczesnej. Teatry te zwykle wyłamują się z gorsetu klasyki, a dotykając spraw teraźniejszych, prowokują do dyskusji o przyszłości. Zmianie optyki spojrzenia na świat (z pozycji lokalnej) towarzyszy też poszukiwanie innej formy teatralnej, co również wzbogaca sztukę teatru i przyciąga do niego nowego widza.
W książce - siłą rzeczy – najwięcej analiz dotyczy teatru w Polsce, ale niemało jest tekstów związanych z teatrem lokalności w Czechach, na Ukrainie, Słowacji, Węgrzech. Z wszystkich tych analiz wynika jedno: formuła teatrów związanych z określonym miejscem, których do niedawna było niewiele – staje się coraz bardziej popularną strategią prowadzenia teatru, a tym samym zaczyna odgrywać rolę medium historii lokalnych – stwierdzają redaktorki książki.(al.)
Teatr historii lokalnych w Europie Środkowej, red. Ewa Wąchocka, Dorota Fox, Aneta Głowacka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 400, cena 50 zł+ VAT
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 442
Wydawnictwo RM wydało dla miłośników militariów książkę Thomasa Andersona Panzer IV w tłumaczeniu Grzegorza Siwka.
Ukazała się ona w serii Sekrety historii i jest to jej drugie wydanie, co pokazuje, jak liczna jest w Polsce grupa miłośników techniki wojskowej.
Panzerkampfwagen IV to jedyny typ niemieckiego czołgu, który znajdował się w wyposażeniu niemieckich wojsk pancernych przez całą II wojnę światową. Od pierwszych kampanii błyskawicznych, aż po ostatnie walki w obronie Rzeszy, atakowanej przez potężne zgrupowania Armii Czerwonej, należał do najważniejszych typów uzbrojenia niemieckich sił pancernych. W latach 1939–1945 wyprodukowano ponad 8500 egzemplarzy tego czołgu.
W swojej historii Panzer IV przeszedł bardzo wiele modernizacji, a wprowadzenie latem 1942 roku dział długolufowych w tych czołgach, sprawiło, że do końca wojny był podstawowym typem czołgu w niemieckich dywizjach pancernych.
W książce bogato ilustrowanej (acz na marnym papierze) autor pokazuje nieznane wcześniej zdjęcia oraz fragmenty autentycznych niemieckich dokumentów wojennych i raportów z przebiegu walk, prezentując czytelnikom pełną historię opisywanego czołgu.(al.).
Panzer IV, Thomas Anderson, Wydawnictwo RM, wyd. II, Warszawa 2024, s.320, cena 49,99 zł.