Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1038
Jared Diamond - amerykański biolog ewolucyjny, fizjolog i biogeograf z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles jest autorem książki Trzeci szympans. Książkę w tłumaczeniu i ze wstępem Januarego Weinera wydało Wydawnictwo Copernicus Center Press.
Intrygujący tytuł książki rozjaśnia podtytuł: „Ewolucja i przyszłość zwierzęcia zwanego człowiekiem”, czyli jak gatunek ludzki w krótkim czasie zmienił się ze zwykłego dużego ssaka w zdobywcę świata i o tym, jak uzyska zdolność do tego, by cały ten postęp z dnia na dzień obrócić wniwecz. Jest to drugie, poprawione wydanie tego bestsellera z 1996 roku w Polsce.
Pytania Diamonda, jakie postawił w 1992 roku odnośnie przyczyn sukcesu gatunku ludzkiego, ale i niezwykle łatwej możliwości samozagłady, są ciągle aktualne. Nadal nie wiemy, dlaczego homo sapiens – choć mający DNA w 98 procentach identyczne z dwoma gatunkami szympansów - nagle 40 tys. lat temu tak bardzo ewoluował, iż stał się gatunkiem dominującym na globie.
Z czego wynika ten sukces? Ale i dlaczego jego rozwój na różnych kontynentach był inny? Dlaczego jedne cywilizacje rozwijały się, a inne upadały? Skąd wzięły się osobliwe cechy naszego gatunku pozornie nieprzynoszące korzyści jak pożycie seksualne bez możliwości zapłodnienia? Skąd wzięła się motywacja do tworzenia sztuki i muzyki?
Autor opowieść o naszym rozwoju i upadku (bo dewastując swoje środowisko, zużywając jego nieodnawialne zasoby, jesteśmy na najlepszej drodze do eliminacji homo sapiens) dzieli w książce na pięć części. W pierwszej śledzi dzieje człowieka przez kilka milionów lat do czasu pojawienia się rolnictwa 10 tys. lat temu.
W drugiej zajmuje się zmianami w ludzkim cyklu życiowym, dokonując tym samym przeglądu biologicznych podstaw naszego kulturowego rozkwitu, aby w trzeciej części omówić cechy kulturowe, które uważamy za odróżniające nas od zwierząt, czyli mowę, sztukę, technikę, rolnictwo, ale i nadużywanie trujących substancji.
W części czwartej rozważa nasza skłonność do ksenofobicznego zabijania innych, dokonuje przeglądu historii morderstw masowych, pokazuje też skutki skrajnej izolacji. W części piątej zajmuje się środowiskiem naturalnym, jego rabunkiem na niespotykaną wcześniej skalę, co powoduje nierównowagę w przyrodzie skutkującą wymarciem gatunku, który do takiej nierównowagi doprowadził.
Książka kończy się epilogiem, w którym autor podkreśla nieodległe ryzyko upadku człowieka, choć jak sam przyznaje, ukazuje też znaki nadziei oraz sposoby na pobieranie nauki z przeszłości.(al.)
Trzeci szympans, Jared Diamond, Copernicus Center Press, Kraków 2019, wyd. II, poprawione, s. 576, cena 59,90 zł. Książka dostępna także jako e-book.
- Autor: kh
- Odsłon: 2682
Maria Dłużewska rejestrowała ich autentyczne spotkanie po 57 latach. Pretekstem było przypomnienie filmu Wielka droga (w reż. Michała Waszyńskiego), zrealizowanego niespełna rok po zakończeniu wojny przez Ośrodek Kultury i Prasy 2. Korpusu Polskiego we Włoszech.
Irena Anders i Albin Ossowski zagrali w nim główne role.
Film ten, nieznany w Polsce, pokazuje tragiczne przeżycia Polaków wywiezionych w czasie wojny na Syberię i do radzieckich łagrów, którzy z gen. Władysławem Andersem wydostali się w 1942 r. na Bliski Wschód, a stamtąd przeszli długą drogę do Włoch, walczyli m. in. o Monte Cassino. Autentyczne kroniki kręcone przez operatorów 2. Korpusu przeplatają się w nim z fragmentami inscenizowanymi w studiu.
Oglądając siebie w Wielkiej drodze po tylu latach, Irena Anders i Albin Ossowski wspominają realizację tego filmu, komentują różne sceny, a przy tym opowiadają własne wojenne dzieje. Ona, lwowianka, towarzyszyła od początku armii gen. Andersa, występując dla żołnierzy wraz z grupą polskich artystów. On, pochodzący z Pomorza, był w Warszawie w konspiracji, przeżył obóz Birkenau, aż wreszcie dotarł do Włoch, do 2. Korpusu Polskiego. Jako bohaterowie filmu przeszli wojenną drogę podobną do drogi wielu mieszkańców Kresów; istotna w tym obrazie nie była jednak fikcyjna fabuła, ale pokazanie najważniejszych momentów długiej drogi Polaków do zwycięstwa.
Książka Marii Dłużewskiej ma dużą wartość historyczną, jest zapisem relacji świadków wydarzeń, dokumentem ważnym dla polskich dziejów. Przynosi także cenny materiał o środowisku artystycznym skupionym wokół II Korpusu Polskiego – książkę wzbogaca kilkadziesiąt notek biograficznych osób wspomnianych w tekście. Irena Anders, z właściwym sobie poczuciem humoru, opowiada o swoich kolegach i ich losach, o koncertach dla żołnierzy, ówczesnym repertuarze i jego twórcach, przytacza barwne anegdoty.
Na uwagę zasługuje także oryginalna konstrukcja książki, przypominająca scenariusz filmu. Jej trzon stanowią wspomnienia Ireny Anders i Albina Ossowskiego, ale są również fotosy i cytaty z filmu Wielka droga, dotyczące tych fragmentów, do których odnoszą się bohaterowie, są wspaniałe kadry z filmu Seans z uchwyconą charakterystyczną gestykulacją i mimiką rozmawiających. W tej piętrowej konstrukcji mieszczą się także sceny ze współczesnego Londynu. Oczywiście, najlepiej czytanie książki połączyć z oglądaniem filmu Seans.(kh)
Trzy dni zdjęciowe z Ireną Anders i Albinem Ossowskim, Maria Dłużewska, Fundacja „Historia i Kultura” i Wydawnictwo Trio, Warszawa 2012, s 172
- Autor: al
- Odsłon: 2718
Są to pisma polskie z zakresu logiki i gramatyki, epistemologii i psychologii, estetyki i etyki, metodologii i dydaktyki oraz historii filozofii, które zostały opublikowane, ale nie znalazły się dotąd w żadnym wydanym tomie zbiorowym jego prac, ani nie stanowią jego samodzielnych pozycji książkowych.
Kazimierz Twardowski był jedną z najważniejszych i najbardziej wszechstronnych postaci polskiej kultury I połowy XX wieku. Był autorem rozpraw ze wszystkich dziedzin filozofii, a także prac z zakresu jej historii, psychologii i dydaktyki. Był nauczycielem kilku pokoleń filozofów i humanistów (m.in. Tadeusz Kotarbińskiego, Władysława Tatarkiewicza, Kazimierza Ajdukiewicza), którzy stali się trzonem formacji zwanej szkołą lwowsko-warszawską.
W pierwszym dziesięcioleciu XX w. przewodniczył Towarzystwu Nauczycieli Szkół Wyższych i doprowadził do pełnej repolonizacji szkolnictwa w zaborze austriackim.
Tytuł książki zawierającej 70 tekstów nawiązuje do odczytu „Myśl i mowa”, jaki Kazimierz Twardowski wygłosił w 1900 roku w ramach odczytów Towarzystwa Oświaty Ludowej we Lwowie.(al) Kazimierz Twardowski. Myśl, mowa i czyn, red. Anna Brożek, Jacek Jadacki, Copernicus Center Press, Kraków 2013, s. 653