Recenzje (el)
- Autor: lw
- Odsłon: 2309
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego wydało książkę Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala przemian pod redakcją Zbigniewa Oniszczuka.
Książka jest pracą zbiorową, w której dziewięciu autorów z Zakładu Dziennikarstwa i Zakładu Komunikowania Międzynarodowego i Systemów Medialnych Uniwersytetu Śląskiego skupia swoją uwagę na przemianach dokonujących się pod wpływem cyfryzacji w obrębie narodowych systemów medialnych. Zastanawiają się nad kierunkiem, w jakim idą te przekształcenia i jakie skutki za sobą niosą, w jakim stopniu stanowią nową jakość, a w jakim kontynuację.
Prace zamieszczone w zbiorze można podzielić na trzy grupy. Pierwszą tworzą artykuły ukazujące systemowe skutki cyfryzacji poprzez pryzmat mediów masowych, a także otoczenia instytucyjno-prawnego, politycznego, czy rynku reklamy medialnej. Drugą grupę stanowią rozważania wokół przeobrażeń określonych systemów medialnych, natomiast grupa trzecia to szkice autorów szukających szerszych odniesień do problemów cyfryzacji niż narodowe systemy medialne.
Tak szerokie ujęcie tematu daje zarys obrazu różnorodnych następstw cyfryzacji w obszarze masowego komunikowania. Książka zainteresuje zapewne nie tylko medioznawców, ale i dziennikarzy, i każdego, kto interesuje się wpływem cyfryzacji na komunikację społeczną.(lw) Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala przemian, red. Zbigniew Oniszczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015, wyd. I, s. 152, cena 20 zł (+VAT)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 2158
Gabriela Zapolska w powszechnej świadomości to autorka „Moralności pani Dulskiej” – sztuki, poprzez którą zna jej nazwisko każde pokolenie Polaków żyjących w XX wieku. Niestety, na ogół na tym się kończy wiedza o Zapolskiej. Tę sytuację powinna zmienić książka Szkło i brylanty napisana przez Arael Zurli (pseudonim, pod którym zapewne kryje się kobieta, sądząc po sposobie prowadzenia narracji) - biografkę pisarki i artystki. Powinna, bo niezależnie od jej walorów dokumentalnych, literackich i popularyzatorskich – napisana jest niczym dobry kryminał.
A zadanie nie było łatwe, gdyż Gabriela Zapolska (w rzeczywistości nazywała się Maria Korwin-Piotrowska, po pierwszym mężu – Śnieżko-Błocka, a po drugim – Janowska, do tego używała jeszcze trzech pseudonimów literackich: Józef Maskoff, Walery Tomicki, Maryja. Pseudonimu Zapolska użyła w 1883) była postacią niepospolitą i wybitną. Jej dorobek literacki był ogromny, aczkolwiek nie wszystko, co napisała było najwyższych lotów. Równie bogaty miała życiorys teatralny, a do tego – niezwykły temperament i silną osobowość, które pozwalały jej przekraczać wiele norm obyczajowych, jakie obowiązywały na przełomie XIX i XX w., co przydało jej sławy skandalistki.
Pochodziła z zamożnej rodziny ziemiańskiej – urodziła się w 1857 roku we wsi Podhajce na Wołyniu, a uczyła się w zakładzie Sacre Coeur oraz w prywatnym Instytucie Wychowawczo-Naukowym we Lwowie. Doświadczenia wyniesione ze szkoły opisała w pierwszej swojej powieści "Przedpiekle", która dowodzi wielkiego zmysłu obserwacji i wrażliwości na stosunki społeczne, tak widoczne w całej późniejszej jej twórczości literackiej. Wczesne i wymuszone przez rodzinę małżeństwo (miała 19 lat) z Konstantym Śnieżko-Błockim, które udało się jej zerwać po kilku latach, okazało się dla niej tragiczne w skutkach i zaważyło na całym jej życiu (i zdrowiu) oraz poglądach odnośnie mężczyzn, choć nie przekonało do feminizmu. (Co ciekawe, nie była zwolenniczką emancypacji kobiet nawet wówczas, kiedy jej drugie małżeństwo z malarzem Stanisławem Janowskim okazało się porażką).
Zapolska zaczęła realizować swoje marzenia angażując się do teatrzyków objazdowych i ogródkowych w Krakowie, Lwowie, Poznaniu, przekonana o swoim wielkim talencie aktorskim. Liczyła na zrobienie kariery w Paryżu, gdzie wyjechała, w 1889, ale przez 5 lat i tam grywała drobne role.
Żeby się utrzymać, cały czas pisała i publikowała w prasie krajowej - także po powrocie do Polski, kiedy dostała angaż najpierw w teatrze krakowskim, potem we Lwowie i jej sytuacja materialna nieco się poprawiła i ustabilizowała.
Praca literacka była tym zajęciem, na które nie miał wpływu trudny charakter, z jakiego słynęła i nie powodowała konfliktów z otoczeniem – nie licząc ostrych zwarć z konserwatywną krytyką.
Pisała dużo i wydaje się że pisanie przychodziło jej z niezwykłą łatwością. Co prawda, jakość wielu utworów nie jest wysokich lotów, niemniej kilka tytułów, jak choćby „Moralność pani Dulskiej”, „Żabusia”, „Ich czworo”, „Skiz”, „Panna Maliczewska” ciągle utrzymują się w repertuarze teatralnym. Nie została zapomniana także powieść społeczno-obyczajowa „Kaśka Kariatyda”. Biorąc pod uwagę niezwykle bogaty życiorys Zapolskiej – i od strony osobistej, i zawodowej - artystycznej i literackiej - autor jej biografii nie miał łatwego zadania. Opisując jej życie w szczegółach, ilustrował je fragmentami twórczości literackiej oraz korespondencji, jaką Zapolska prowadziła głównie ze swoimi partnerami.
Przytaczanie omówień mniejszych form literackich, jakie wyszły spod pióra Zapolskiej, biograf tłumaczy powszechną nieznajomością tej literatury. Mają zresztą one swoją biograficzną wartość - dopełniają faktograficzną warstwę książki i obraz pisarki, jaki z niej się wyłania.
Jeszcze więcej blasku przydaje postaci Zapolskiej przytoczona przez biografa korespondencja – jej barwność, żywość, dosadność, ekspresja, pokazują nie tylko niebywały temperament autorki listów, ale i silną jej osobowość. Kobiety odważnej, indywidualistki, burzącej stereotypy, łamiącej konwenanse. Ten obraz ma wiele barw i planów – począwszy od kolei życia bohaterki i tragicznego jego końca, po obraz epoki i środowiska artystyczno-literackiego. Anna Leszkowska Szkło i brylanty. Gabriela Zapolska w swojej epoce, Arael Zurli, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2016, s. 504, cena 49,90 zł
- Autor: al
- Odsłon: 2394
Ewa Tomaszewska jest autorką książki o lalkarskich kontaktach pogranicza południa Polski pt. Tam i z powrotem wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Podtytuł tej książki: Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku dokładnie objaśnia zakres badań autorki, która wykonała ogromną pracę, aby pokazać historię teatru lalek na terenie, który dzisiaj obejmuje Śląsk Dolny i Górny, Cieszyński, Zaolzie, a także Słowację. To jednak nie jedna zaleta tego arcyciekawego opracowania – wydawałoby się monotematycznego.
Drugą, nie mniej ważną, jest nakreślenie przez autorkę pejzażu historycznego – a tym samym i politycznego - w jakim teatr lalek rodził się i rozwijał w Polsce, Czechach i na Słowacji. To panorama wszelkich zdarzeń, zawirowań, uwarunkowań, które miały wielki wpływ na kształtowanie się tego rodzaju teatru w Polsce, a także u naszych południowych sąsiadów. Ta opowieść o zjawisku, jakim jest teatr lalkowy potraktowana została szczegółowo od powojnia, niemniej wyjaśniając pewne zjawiska współczesne, autorka sięgała do głębszej historii obecnie trzech państw.
Trzecim walorem książki jest zarówno analiza zjawisk teatralnych, jak i ich synteza – pokazanie czytelnikowi dróg rozwoju – ale i okresów stagnacji – teatru lalkowego, który (poza szopką) przyszedł do nas z południa i zachodu Europy. Teatru, który po powojennym okresie świetności w latach 60. stanął na rozdrożu, poszukując nowych form wyrazu scenicznego i który ciągle pozostaje w tych poszukiwaniach.
Czwarty walor to wielka wartość dokumentacyjna dzieła Ewy Tomaszewskiej. Czytelnik dostaje kompendium wiedzy na temat ośrodków teatru lalek w Czechosłowacji, w Czechach i na Słowacji, o twórcach z Czech i Słowacji w polskich teatrach na Śląsku (i nie tylko), a w aneksach – wykazy teatrów lalkowych z Czech i Słowacji uczestniczących w Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Bielsku-Białej (i imprezach towarzyszących temu festiwalowi), wykazy twórców z Czech i Słowacji w repertuarze polskich teatrów lalek na Śląsku w latach 1945 – 2011, zestawienie prac teatralnych czeskich i słowackich reżyserów oraz scenografów w Polsce, wykaz inscenizacji Petra Nosalka (najbardziej wziętego reżysera teatru lalkowego na Śląsku) z muzyką Pavla Helebranda.
Książka - bardzo starannie wydana pod względem edytorskim – z bogatą bibliografią, indeksem, ilustracjami i obszernymi, bardzo ciekawymi przypisami jest lekturą-frajdą dla teatromanów, zwłaszcza ceniących teatr lalkowy i różne jego odmiany. Jest też znakomitą lekcją historii teatru lalkowego w tej części Europy. Teatru, który jak żaden inny – rozwija wyobraźnię i uczucia wyższe widza poprzez metaforę i szczególną estetykę, której podstawowym elementem jest (a przynajmniej winna być) scenografia i kostiumy, rekwizyty, muzyka. (al)
Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku , Ewa Tomaszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 372, cena 32 zł (+VAT)