Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 827
Wydawnictwo RM wydało w serii „Krótka historia” książkę Anny Trojanowskiej – Epidemie.
Jest ona rodzajem kompendium największych epidemii i pandemii, jakie trapiły i trapią ludzkość. Autorka rozpoczyna opisy od czasów, z których zachowały się przekazy masowych zachorowań na ziemiach polskich, czyli od XV wieku, choć w kronikach Jana Długosza wspomina on o takich zjawiskach już w roku 1006 i 1007, w których „głód, mór i zaraza okropna panowały tymi czasy nie tylko w Polsce, ale w całym prawie świecie i sprzątnąwszy mnóstwo ofiar, wyludniły wiele miast i włości”.
Choć już 2,5 tysiąca lat temu Hipokrates w rozprawie „Powietrze, woda, miejsce” zauważał związki zdrowia z mankamentami środowiska, to dokładniejsze przekazy o chorobach zakaźnych i ich przyczynach mamy jednak dopiero od XVI wieku, od czasu kiedy rozwinęła się medycyna i lekarze – a nie tylko kronikarze - zaczęli fachowo opisywać choroby nie tylko w wymiarze indywidualnym, ale i społecznym. Dało to początek epidemiologii – nauce będącej narzędziem oceny sytuacji zdrowotnej społeczeństw i sposobów zwalczania zagrożeń całych populacji.
Jak radzono sobie z kolejnymi chorobami zakaźnymi (bakteryjnymi, wirusowymi), jakie pojawiały się na świecie, autorka pokazuje na przykładach nie tylko zapomnianych dziś morów czy zaraz, nie tylko tych zwalczonych jak ospa, ale i tych późniejszych, które nadal zbierają swoje żniwo. Dżuma, trąd, cholera, tyfus, błonica, grypa (w 1967 roku zmarło na nią 2 mln ludzi!), polio, AIDS, gorączki krwotoczne, koronawirusy – wszystkie one są obszernie opisane – kiedy i jak się pojawiły, jakie problemy społeczne wywołały i jak je ludzie rozwiązywali.
Wiele w tych opisach ciekawostek z różnych dziedzin, które są organicznie związane ze zjawiskami epidemicznymi, co sprawia, że książka jest ciekawą lekturą – zwłaszcza na obecne czasy pandemii. Autorka pokazuje w niej, że to, czego dziś doświadczamy, znane jest ludziom od tysięcy lat i w gruncie rzeczy winniśmy patrzeć z dystansem na kolejne odsłony „morów” i zaraz. Zwłaszcza, że od XIX wieku znacznie podniósł się poziom sanitarny i higieniczny, a nauka poczyniła znaczne postępy w leczeniu tych chorób (choć w tworzeniu nowych też).
Wyzwaniem XX i XXI wieku stają się bardziej choroby degeneracyjne jak nowotwory, układu krążenia i przemiany materii, o których od dwóch lat się zapomina. Pandemia koronowirusa odwróciła uwagę od innych plag i skoncentrowała działania rządów i służb medycznych wyłącznie na chorobie zakaźnej. Czy można je porównać do metod zwalczania tych chorób w przeszłości, czy problemy, z jakimi się mierzymy dziś są podobne do tych sprzed kilkudziesięciu, a nawet kilkuset lat – o tym mówi lektura tej bardzo aktualnej książki.(tm)
Epidemie. Krótka historia, Anna Trojanowska, Wydawnictwo RM, 2021, cena 39,99 zł, s.344
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 795
Zbigniew Mentzel, pisarz i krytyk, który przygotował do druku osiem tomów pism rozproszonych Leszka Kołakowskiego, napisał też jego biografię zatytułowaną: Kołakowski. Czytanie świata. Książkę wydało Wydawnictwo Znak.
Jej pisanie nie było łatwe – przyznaje autor. Leszek Kołakowski bowiem nigdy nie pisał dzienników ani pamiętników, gdyż uważał swoje życie rodzinne i uczuciowe za sprawę absolutnie prywatną. W biografii zatem, (świetnie, zajmująco napisanej), autor sięga często po teksty Kołakowskiego mające charakter wspomnień o ludziach, którzy najmocniej na niego wpłynęli oraz opisujące wydarzenia, których był świadkiem, a także jego korespondencję, dostępną dla badaczy od 2015 roku.
Powołuje się też na wiedzę zdobytą podczas wielu rozmów z Leszkiem Kołakowskim, jakie odbył w Oxfordzie na trzy lata przed jego śmiercią. Ale jak pisze – „biografia Leszka Kołakowskiego to przede wszystkim biografia intelektualna, choć nie ma charakteru książki akademickiej.
Są w niej przedstawione główne jego poglądy językiem jak najprostszym i w esencjonalnym skrócie na tle kulturalnym, w szczególnych okolicznościach historycznych, w których twórczość Kołakowskiego powstawała i które miały na nią widoczny wpływ”.
Postać Leszka Kołakowskiego – wybitnego humanisty - historyka filozofii, eseisty, prozaika, wykładowcy, tłumacza – od lat wywoływała i wywołuje nadal liczne kontrowersje głównie z jednego powodu: zmiany światopoglądu. W młodości ideowy marksista, później krytyk realnego socjalizmu, ale i marksizmu, przeszedł na pozycje religijne, zajmując się pod koniec życia m.in. filozofią religii.
Autor biografii pokazuje tę przemianę na przykładach dzieł Kołakowskiego i gęstych od wydarzeń czasów, w jakich powstawały. Jest to lektura niezwykle ciekawa, zwłaszcza dla czytelników pamiętających owe czasy. Najpierw przedwojenne środowisko inteligenckie Radomia, później okres wojny w Warszawie, lata powojenne na Uniwersytecie Łódzkim, którego pierwszym rektorem był Tadeusz Kotarbiński (z którego poglądami Kołakowski polemizował), następnie rozpolitykowana Warszawa i emigracja.
Dziś trudno sobie wyobrazić owe spory ideowe, jakie toczono w PRL i pozycję, jaką wówczas zajmowali intelektualiści w państwie. Teksty Leszka Kołakowskiego, do 1966 roku członka PZPR, miały swoją wagę na tyle dużą, że został (za zbyt radykalną krytykę władz), usunięty z partii i pozbawiony możliwości publikowania i wykładania. Związki nauki, zwłaszcza filozofii, z polityką okazały się ryzykowne, co trwa do dzisiaj, zwłaszcza w ustrojach mało demokratycznych.
Opis życia i poglądów Leszka Kołakowskiego Zbigniew Mentzel podsumowuje recepcją jego dzieł – kiedyś i teraz. Co z nich zostało? To ciekawe spojrzenie różnych pokoleń i środowisk na dokonania jednego z naszych wybitnych intelektualistów, który – według prof. Jerzego Szackiego - łączył ze sobą dwa trudne do pogodzenia nakazy: bezwzględny nakaz dążenia do prawdy i szukania niewzruszonych fundamentów, w rodzaju tych, które obiecuje religia, oraz nakaz bezlitosnego wątpienia”. (al.)
Kołakowski. Czytanie świata, Zbigniew Mentzel, Wydawnictwo Znak, wyd. I, Kraków 2020, s.509, cena 59,99 zł.
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1309
Górny mózg, dolny mózg to tytuł książki amerykańskiego psychologa poznawczego Stephena M. Kosslyna i pisarza G. Wayne’a Millera, którą wydało Wydawnictwo Copernicus Center Press. Książkę przetłumaczyli: Natalia Marek i Mateusz Hohol.
Sprawdź, w jaki sposób myślisz i naucz się robić to lepiej – mówi podtytuł książki, co sugeruje, że autorzy potraktowali go jak poradnik uczący czynności, o której rzadko kto myśli, iż można tu jeszcze coś poprawić. A jednak można! Dzięki teorii trybów poznawczych.
Teoria trybów poznawczych opiera się na danych dotyczących anatomicznego podziału mózgu na dwie duże, ściśle określone części: górną i dolną. Wychodzi z trzech założeń: pierwsze mówi o tym, że obie części mózgu odpowiadają za różne zadania – górny mózg zajmuje się formułowaniem planów i wprowadzaniem ich w życie, natomiast dolny klasyfikuje i interpretuje napływające do mózgu informacje o świecie. Drugie założenie to stwierdzenie, iż dwie części mózgu zawsze działają razem, tworząc jeden system, natomiast według trzeciego różne osoby mogą polegać w większym lub mniejszym stopniu na każdej z tych części mózgu.
Różne sposoby korzystania z obu tych części mózgu określają cztery podstawowe tryby poznawcze, czyli ogólne sposoby myślenia. Każdy z nas ma więc charakterystyczny tryb poznawczy, który wpływa na to, jak odnosimy się do innych i jak radzimy sobie w życiu.
Dzięki kwestionariuszowi, jaki autorzy zamieścili na początku książki czytelnik szybko może ocenić według którego trybu myśli, a wiedzę tę wykorzystać w życiu prywatnym i zawodowym, a przede wszystkim zrozumieć samego siebie. Dzięki temu - piszą autorzy – czytelnik może zmądrzeć, zgodnie z maksymą chińskiego filozofa Laozi, że ten, kto zna innych, jest uczony, ale kto zna siebie, jest mądry. (tm)
Górny mózg, dolny mózg. Sprawdź, w jaki sposób myślisz i naucz się robić to lepiej, Stephen M. Kosslyn i G. Wayne, Copernicus Center Press, wyd. I, Kraków 2019, s. 222, cena 44,90 zł. Książka dostępna także jako e-book.