Recenzje (el)

Autor: Anna Leszkowska

Opublikowano: 19 kwiecień 2022

Odsłon: 1106

Kenneth Cukier (redaktor w The Economist), Viktor Mayer-Schönberger (prof. zarządzania Internetem w Oxfordzie) oraz Francis de Véricourt (prof. nauk o zarządzaniu w Europejskiej Szkole Zarządzania i Technologii) napisali książkę pt. Myślenie kontekstowe. Wydała ją – w tłumaczeniu Piotra Cypryańskiego i Magdy Witkowskiej - oficyna MT Biznes.

Jej podtytuł: Największa przewaga ludzi nad sztuczną inteligencją pokazuje, z jakich założeń wyszli autorzy przystępując do pracy nad książką, o której można powiedzieć, iż dotyczy funkcjonowania naszego umysłu, ale nie w odniesieniu do pamięci czy rozumowania, które są dość dobrze opisane, a myślenia kontekstowego, będącego przedmiotem badań psychologii kognitywnej i teorii decyzji.

Komputery dzisiaj coraz lepiej sobie radzą z wykonywaniem wielu zadań poznawczych (co widać choćby po coraz lepszych tłumaczeniach językowych), ale ciągle daleko im do właściwego rozumienia kontekstu. Ta umiejętność ciągle jest dla maszyny za trudna i na szczęście daje człowiekowi nad nią znacząca przewagę (co prawda, nie wiadomo, na jak długo). Mimo tej przewagi, nie każdy człowiek umie dobrze rozwiązywać problemy; ta książka według autorów – jest pierwszym przewodnikiem pokazującym, jak biegle opanować naszą przyrodzoną umiejętność tworzenia modeli mentalnych, aby znajdować jak najlepsze rozwiązania problemów.

„Ludzie myślą za pomocą modeli myślowych – piszą autorzy. Są to przedstawienia rzeczywistości, dzięki którym jest nam łatwiej pojąć świat. Pozwalają nam dostrzegać prawidłowości, przewidywać jak potoczą się sprawy, rozumieć okoliczności, w jakich się znaleźliśmy. W przeciwnym razie rzeczywistość byłaby jedynie strumieniem chaotycznych informacji, bezładną mieszaniną niejasnych doświadczeń i wrażeń. Modele myślowe wprowadzają porządek. Dzięki nim jesteśmy w stanie skupić się na rzeczach ważnych i ignorować pozostałe.[…] Modele myślowe, które wybieramy i którymi się posługujemy to ramy. Określają one, w jaki sposób rozumiemy świat i jak w nim działamy”.

W dzisiejszym chaotycznym świecie, chyba jedynym obszarem, gdzie obowiązują ramy – i w dodatku ściśle określone - są nauki ścisłe. Tutaj wiadomo, że 2+2=4 i co z czego wynika, czyli istnieją niepodważalne prawa logiki. Gorzej jest w sferze społecznej, także nauk społecznych, gdzie założenia używane do znalezienia rozwiązania są rozmyte, nieostre, nieoczywiste, zależne od kontekstów, a to rzutuje na otrzymane wyniki. Jak przekonują autorzy – rozwiązywanie problemów w tej sferze zależy od zdolności do ramowania, skupienia się na najistotniejszych elementach problemu. Inaczej mówiąc: ramy pomagają nam widzieć to, czego nie ma, a co powszechnie jest artykułowane jako: „co by było, gdyby”.

Choć problematyka, jaką zajmują się autorzy książki (bogato okraszonej przypisami i przejrzystej edytorsko) wydaje się dość abstrakcyjna, to liczba przykładów „z życia wziętych”, jaką podają do zilustrowania omawianych zagadnień sprowadza czytelnika na ziemię, pokazując mu, że i on – zupełnie nieświadomie - często „mówi prozą”. (al.)

Myślenie kontekstowe. Największa przewaga ludzi nad sztuczną inteligencją, Kenneth Cukier, Viktor Mayer-Schönberger, Francis de Véricourt, wyd. MT Biznes, Warszawa 2022, s. 407

Autor: Anna Leszkowska

Opublikowano: 25 maj 2020

Odsłon: 934

Wydawnictwo Studio Emka wydało książkę Marilee Adams pt. Myślenie pytaniami w tłumaczeniu Małgorzaty Małeckiej. O jej popularności na świecie świadczy fakt, iż jest to już trzecie wydanie – uaktualnione i poszerzone.

Podtytuł książki: 12 narzędzi skutecznych w przywództwie, coachingu i życiu każe się domyślać, iż jest to instrukcja dla ludzi na stanowiskach kierowniczych, wykonujących różne zawody. To jednak tylko częściowa prawda, gdyż z tego beletrystycznie ujętego poradnika z dziedziny psychologii korzystać mogą wszyscy mierzący się z problemami, których rozwiązanie wydaje im się trudne, wręcz niemożliwe. Bo jest to książka o refleksji i dystansie do samego siebie, ale i do świata.

Autorka – psycholożka i twórczyni metody myślenia pytaniami – pokazuje, jak za pomocą prostych pytań, logicznych, acz z reguły nieoczywistych dla zmagających się z jakimś problemem – możemy nie tylko wychodzić „z dołka”, ale zmieniać swoje spojrzenie na rzeczywistość i tok myślenia. To, o czym pisze, każdy zna z autopsji – niezdany egzamin, konflikt z szefem, żoną, blokada psychiczna przed podjęciem trudnej decyzji, beznadzieja sytuacji, w jakiej się ktoś znalazł. Nie zawsze jest się kogo poradzić, nie zawsze ten, który radzi, wie jak to dobrze zrobić. Ta książka może być cenną pomocą, uczącą spojrzeć na sytuację, w jakiej się znaleźliśmy trzeźwo, ale i z empatią do tych, z którymi nie możemy się porozumieć.

I choć wydaje się, że opisywane „przygody” z blokadą myślenia to banał, a pytania, jakie mogą być lekarstwem na te bariery to też banał, niemniej większość z nas nie stawia ich sobie w trudnych momentach. Wynika to z trudności przełożenia emocji na racjonalne myślenie. Autorka zatrzymuje czytelnika przed dalszym brnięciem w emocje i pokazuje od strony rozumu, że sytuacja, w jakiej się znalazł wygląda zupełnie inaczej.

Taka pauza refleksyjno-filozoficzna jest nam niezbędna w wielu sytuacjach, niekoniecznie trudnych. Bowiem w świecie, w którym rządzą emocje zatrzymanie ludzi w ich nakręcaniu staje się koniecznością – inaczej wszyscy zwariujemy.(al.)

Myślenie pytaniami. 12 narzędzi skutecznych w przywództwie, coachingu i życiu, Marilee Adams, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2020, s. 255, cena 39,90 zł

Autor: Anna Leszkowska

Opublikowano: 29 styczeń 2018

Odsłon: 1196

Ukazał się czwarty tom szkiców Polska – Rosja pióra Witolda Modzelewskiego pt. Refleksje na stulecie bolszewickiej rewolucji. Wydawcą tego i poprzednich trzech tomów jest Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy.

Profesor Witold Modzelewski – znany głównie z działalności w obszarze finansów i prawa, zajmuje się od lat publicystyką dotyczącą stosunków polsko-rosyjskich – historycznych i współczesnych. Jej owocem są felietony publikowane na portalu Instytutu Studiów Podatkowych oraz wydawane przez wydawnictwo tegoż instytutu ich zbiory w postaci bardzo starannie opracowanych, w eleganckiej szacie graficznej, książek.

Tom pierwszy serii Polska – Rosja zatytułowany Szkice to zbiór artykułów pisanych w latach 2012-2014 - refleksji na temat stosunku Polaków do Rosji i Związku Radzieckiego, roli Polaków w jego historii oraz obecności Rosji w naszej historii.

Na tom drugi zatytułowany Co dalej? składają się teksty z lat 2014 - 2016, czyli z czasów bardzo złych stosunków polsko- rosyjskich, gorączki wojennej, „wojny słownej i jawnych przygotowań do jej czynnej wersji”. Zdaniem autora, taka postawa wobec Rosji jest dla nas szkodliwa i może nas prowadzić do mniejszych lub większych klęsk, choć nie w sensie militarnym, bo wojna nam nie grozi.

Tom trzeci esejów pn. Wojny nie będzie to teksty pisane w latach 2015 – 2016, dotyczące XIX i XX wieku w stosunkach polsko-rosyjskich i początku XXI w.

Obecnie wydany tom czwarty, poświęcony rewolucji październikowej, to 57 felietonów ułożonych w pięciu rozdziałach począwszy od przedstawienia bohaterów – twórców rewolucji, poprzez ocenę rewolucji, polskie rozliczenia z tamtym okresem i ocenę jej skutków oraz reminiscencje na temat rewolucji w Rosji.
Wielkim walorem publicystyki autora jest niekonwencjonalność podejścia do tematu, „osobność” i niezależność ocen, a także śmiałe, nierzadko kontrowersyjne tezy – również odnośnie prowadzonej przez Polskę (od lat) polityki wschodniej.
Zaletą – rzadko spotykaną - jest też biegłość autora w posługiwaniu się krótką, syntetyczną formą (a felieton to najtrudniejsza forma wypowiedzi), łatwość puentowania, oraz przystępny, barwny język.
Wszystkie te cechy publicystyki W. Modzelewskiego sprawiają, że lektura tekstów o niebłahym przecież ciężarze merytorycznym jest atrakcyjna dla każdego czytelnika.(al.)

Polska – Rosja. Refleksje na stulecie bolszewickiej rewolucji, Witold Modzelewski, Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy, Warszawa 2017

Autor: Anna Leszkowska

Opublikowano: 25 wrzesień 2020

Odsłon: 768

Autor książki Nabici w Facebooka. Przestroga przed katastrofą - Roger McNamee - był doradcą Marka Zuckerberga w pierwszych latach działania Facebooka (od 2006 roku). Opisując historię twórców FB i biznesu związanego z nowymi technologiami precyzyjnie wyjaśnia, dlaczego nowe technologie mogą zagrażać demokracji.
„Technologia nie jest ani dobra, ani zła, ani też neutralna” – tak brzmi pierwsze prawo technologii Melvina Kranzberga. Zaś autor, przez wiele lat zajmujący się inwestowaniem w nowe technologie, w 2016 roku zaczął dostrzegać zagrożenia, jakie niesie ich rozwój. I o tym jest ta książka.

Roger McNamee starał się przekazać (bardzo dobrze udokumentowane w dodatkach, o czym niżej), informacje o możliwościach manipulowania informacjami przez platformy internetowe typu Facebook i Google. Pokazał „jak to się dzieje, że źli aktorzy mogą wykorzystywać tego rodzaju platformy, by krzywdzić czy nawet zabijać niewinnych ludzi. Jak te platformy poprzez swoje projekty i wybory biznesowe podważają zasady demokracji, unikając jednocześnie odpowiedzialności za to, co robią”.

Autor książki jest przekonany, że Mark Zuckerberg stworzył Facebook, by zbliżyć do siebie ludzi na świecie i do głowy mu nie przyszło, że bardzo łatwo można tę platformę wykorzystać do siania zamętu. Natomiast twórca FB „wcale nie chciał chronić osobistych danych i robił wszystko, by zwiększyć ich jawność i dystrybucję”. Zaś autor, który był jednym z największych zwolenników Facebooka stał się jednym z jego najzagorzalszych krytyków dopiero w 2016 roku, w momencie, kiedy okazało się, że Rosjanie próbowali ingerować w wybory amerykańskiego prezydenta.

Wszystko wydarzyło się i dalej trwa w Dolinie Krzemowej. „Historię Doliny Krzemowej można podsumować dwoma zasadami. Pierwsza to prawo Moore’a, współzałożyciela Intela, które zakłada, że co roku podwaja się liczba tranzystorów w układzie scalonym. Nieco później trochę ją zmodyfikowano: możliwości układu scalonego podwajają się co półtora roku albo co dwa lata. Zaś prawo Metcalfe’a, założyciela 3Com, mówiło, że wartość każdej sieci wzrasta proporcjonalnie do kwadratu liczby węzłów. Wartość dużych sieci jest więc zdecydowanie większa niż mniejszych”. Oba prawa uzupełniały się, więc kiedy komputery taniały, rosły zyski z ich połączeń. „Zajęło to pięćdziesiąt lat, ale udało nam się w końcu połączyć wszystkie komputery. W rezultacie otrzymaliśmy współczesny Internet, który jest siecią globalną, łączącą miliardy urządzeń, dzięki której mógł powstać Facebook i inne platformy”.

Dalej było już tylko gorzej, co stara się udowodnić autor twierdząc, że „we wszystkich krajach z dostępem do Internetu platformy zmieniły życie użytkowników na gorsze”.
I będzie gorzej. „Zbyt mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że nasze dane są wykorzystywane do stworzenia sztucznej inteligencji, która będzie przewidywać nasze zachowania Kiedy połączymy ją z technikami manipulacji platform internetowych, mogą wydarzyć się bardzo złe rzeczy”.

Na koniec chcę szczególnie polecić rozdziały: „Dodatek 1”, „Dodatek 2” i „Szkic bibliograficzny”. Świadczą one o ogromnej pracy i odpowiedzialności za słowo autora.
W „Dodatku 1” przeczytamy notatkę, którą wysłał do założyciela FB w październiku 2016 roku. Zawarł w niej przykłady na to, że Facebook nie na wszystko, co dzieje się na jego stronach pozwala. Wręcz przeciwnie - na stronie może pokazać się tylko to, co jest zgodne z polityką FB.
W „Dodatku 2” jest wystąpienie George’a Sorosa w Davos 25 stycznia 2018 roku, w którym mówił m.in. o globalnym problemie – monopolistycznym zachowaniu wielkich platform internetowych. „Firmy zarabiają poprzez wykorzystywanie środowiska. Te, które wydobywają ropę i węgiel, eksploatują środowisko naturalne, natomiast media społecznościowe eksploatują środowisko społeczne. Jest to szczególnie nikczemne, gdyż wpływają na myślenie i zachowanie ludzi, którzy z niczego nie zdają sobie sprawy”.
Wreszcie „Szkic bibliograficzny”, a w nim opis drogi edukacyjnej autora na temat ciemnej strony mediów społecznościowych - pasjonująca i pouczająca to lekcja.

Polecając książkę „Nabici w Facebooka. Przestroga przed katastrofą” i obserwując to, co dzieje się na na świecie w każdej dziedzinie podpisuję się pod twierdzeniem Rogera McNamee, że jako ludzie i obywatele nie jesteśmy przygotowanie na społeczny i polityczny zamęt, który sieją platformy internetowe.
Barbara Janiszewska

Nabici w Facebooka. Przestroga przed katastrofą, Roger McNamee, tłum. Krzysztof Puławski, wyd. Media Rodzina Sp. z o.o., 2020, stron 320, cena 34,90 zł