Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1383
Etolog kognitywny Marc Bekoff i filozofka Jessica Pierce są autorami książki Dzika sprawiedliwość , w której piszą o moralnym życiu zwierząt. Książkę w tłumaczeniu Sebastiana Szymańskiego wydało Wydawnictwo Copernicus Center Press.
Mówi się, że wiek XXI będzie wiekiem kobiet, zwierząt i duchowości. Te tendencje, nowe idee, widać już wyraźnie w nauce – od końca XX wieku rozwijają się badania dotyczące gender, których wyniki mają duże znaczenie dla pozycji kobiet w społeczeństwie; powstał też nurt badań nad zwierzętami w kulturze*,(rozwijany głównie na Zachodzie), dotyczący relacji człowieka i zwierząt, zwłaszcza w aspekcie filozoficzno-etycznym. Humanistyczne studia nad zwierzętami kształtują nową dziedzinę nauki mającą istotny wpływ na teorię i krytykę sztuki oraz literatury.
Jednocześnie tradycyjne badania nad inteligencją i emocjami zwierząt zaczęto łączyć z takimi dyscyplinami jak biologia ewolucyjna, etologia kognitywna, antropologia, psychologia. W wyniku tego zmianie ulegają dotychczasowe poglądy na przyczynę określonych zachowań niektórych gatunków zwierząt, ich inteligencję oraz … moralność.
Piszą o tym autorzy książki, przytaczając wyniki badań mówiące o tym, że zwierzęta, podobnie jak i człowiek, zachowują się moralnie (pokazują to także liczne filmy o zachowaniu zwierząt zamieszczane na You Tube i Facebooku). Nie tylko wykazują się poczuciem sprawiedliwości i wzajemności, ale też są zdolne do ufności, wybaczania i empatii. Bo moralność – konkludują - jest cechą ewolucyjną, więc zwierzęta posiadają ją tak jak i człowiek. „Nie ma moralnej przepaści między ludźmi a zwierzętami – piszą. – Jeśli sądzimy, że moralność wyewoluowała u ludzi, prowadzi nas to do pytania o jej obecność u zwierząt. Panuje bowiem zgoda, że ludzie i zwierzęta mają wspólne struktury anatomiczne i mechanizmy psychologiczne. W szczególności ludzie i inne ssaki mają uderzająco podobne systemy nerwowe, a różnice między gatunkami są różnicami raczej stopnia niż rodzaju./…/ Pewne podstawowe zachowania np. związane z rzetelnością, kooperacją, altruizmem i empatią są powszechne u całego spektrum gatunków, w tym u ludzi”.
Wyniki badań burzą dotychczasowe poglądy odnośnie zachowań socjalnych ssaków, ale i ryb, i ptaków. Człowiek w swojej pysze uznał się za pana stworzenia, któremu wolno dyktować warunki całej przyrodzie, także naszym bliskim ewolucyjnie kuzynom. Dzisiaj nauka te zapędy hamuje, co wiąże się z konsekwencjami dla niej samej, choćby związanymi z doświadczeniami na zwierzętach. Autorzy książki, przedstawiając aktualny stan wiedzy na temat zachowań moralnych zwierząt, jednocześnie zmuszają czytelników do refleksji na temat naszych relacji z nimi i naszych wobec nich obowiązków.(al.)
Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt, Marc Bekoff, Jessica Pierce , Wydawnictwo Copernicus Center Press, wyd. I, Kraków 2018, s.268, cena49,90 zł (w tym VAT). Książka dostępna także jako e-book.
*p. Człowiek a zwierzęta w SN2/15
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1240
Robert Trivers jest autorem książki pt. Dzikie życie wydanej przez Copernicus Center Press w tłumaczeniu Krzysztofa Skoniecznego.
Robert Trivers, amerykański socjobiolog, to żywa legenda w świecie biologii i nauk społecznych, człowiek, którego magazyn „Time” uznał za jednego z największych naukowców i myślicieli dwudziestego wieku.
Jest twórcą pojęcia altruizmu odwzajemnionego, teorii inwestycji rodzicielskich oraz konfliktu wewnątrz genomu.
Jego odkrycia nie tylko zrewolucjonizowały genetykę i biologię ewolucyjną, lecz także wpłynęły na wiele innych dyscyplin, od medycyny i nauk społecznych po historię, ekonomię i studia nad literaturą.
W książce, której podtytuł brzmi: Przygody biologa ewolucyjnego, Trivers opowiada o swym niezwykłym, pełnym przygód życiu. W specyficznym stylu, z poczuciem humoru i przenikliwością komentuje wiele tematów, od amerykańskiego rasizmu, przez historię psychiatrii po zabójstwo Petera Tosha, muzycznego spadkobiercy Boba Marleya.
Całość, okraszona anegdotami z życia luminarzy nauki, takich jak Richard Dawkins czy Stephen Jay Gould, będzie znakomitą lekturą dla każdego, kto interesuje się nauką, kondycją ludzką czy naturą kreatywnego geniuszu.(js)
Dzikie życie. Przygody biologa ewolucyjnego, Robert Trivers, Copernicus Center Press, wyd. I, Kraków 2018, s.357, cena 59,90 zł, ksiązka dostępna także jako e-book.
- Autor: tm
- Odsłon: 2351
Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia to tytuł książki Daniela C. Dennetta w tłumaczeniu Łukasza Kurka, wydanej przez wydawnictwo Copernicus Center Press.
Myślenie jest trudne – pisze autor. Myślenie o niektórych problemach jest tak trudne, że może rozboleć głowa od samego myślenia o myśleniu o nich. Jeśli myślenie przychodzi nam z trudem, to dlatego, że kamienista ścieżka do prawdy rywalizuje z uwodzicielskimi, łatwiejszymi ścieżkami, wiodącymi w ślepe zaułki. Większość wysiłku związanego z myśleniem polega na oparciu się tym pokusom pójścia na łatwiznę.
Co możemy zrobić, żeby nie zejść z dobrej drogi? Możemy się posłużyć tuzinami narzędzi do myślenia – poręcznymi protezami rozszerzającymi wyobraźnię i umożliwiającymi skupienie na trudnych problemach.
Książka Dennetta jest taką kolekcją narzędzi do myślenia, poczynając od narzędzi prostych i uniwersalnych, aż po te przeznaczone do zadań specjalnych, przy czym złe narzędzia do myślenia i nic niewarte przyrządy do perswazji autor rozmontowuje na oczach czytelnika.
Kto zna wykłady Feymana, może i od Daniela Dennetta oczekiwać fajerwerków intelektualnych w odkrywaniu łatwiejszych dróg do poznania prawdy, sposobu oswojenia najtrudniejszych problemów. Pomagają w tym opisywane narzędzia umysłu, czyli etykiety, przykłady, analogie i metafory, rusztowania oraz tytułowe dźwignie wyobraźni, będące pewnym rodzajem eksperymentów myślowych.
Owe dźwignie wyobraźni są ulubionymi narzędziami filozofów, ale i naukowców zajmujących się innymi dziedzinami nauki. Jedną z nich jest eksperyment przypisywany Galileuszowi, udowadniający, że ciężkie przedmioty nie spadają szybciej niż lżejsze.
Wiele narzędzi do myślenia, jakie w książce przedstawia Daniel C. Dennett to jego własne wynalazki, ale pokazuje też wynalazki innych, w tym – także nieliczne matematyczne, choć jest to książka celebrująca moc narzędzi niematematycznych i nieformalnych, których możliwości naukowcy czasem nie doceniają.
Książka – napisana w bardzo przystępny sposób, jak przystało na dzieło dotyczące logiki w myśleniu - ma 11 rozdziałów, apendyks (rozwiązania do ćwiczeń z maszyną rejestrową), obszerny wykaz źródeł, bogatą bibliografię oraz indeks.(tm)
Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia, Daniel C. Dennett, Copernicus Center Press,
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 697
Albert Einstein nie jest kimś kogo trzeba przedstawiać. Jego osobę przybliża nam jeszcze bardziej, a zwłaszcza jego wielkie naukowe osiągnięcia, książka, która ukazała się właśnie nakładem krakowskiego wydawnictwa Copernicus Center Press. Jej zasadniczą częścią są Zapiski autobiograficzne uczonego, noblisty, twórcy szczególnej i ogólnej teorii względności, o którym nierzadko mówi się i pisze, że jeszcze za swego życia stał się legendą i został nazwany geniuszem.
Einsteina – jak wynika z lektury - długo namawiano do napisania autobiografii, ale mistrz nie miał na to ani ochoty, ani czasu. Dopiero w roku 1946 (miał wówczas 67 lat) na prośbę swego niemieckiego rodaka, profesora filozofii Paula Artura Schilppa, redaktora i wydawcy ukazującej się w USA Biblioteki Żyjących Filozofów uległ namowom i w pół roku napisał to, o co go wielokrotnie proszono.
Podczas wstępnych rozmów Einstein uprzedził, że jego odręcznie sporządzone zapiski nie będą zawierały informacji na tematy prywatno-osobiste, a jedynie historię jego dociekań naukowych dotyczących szczególnie interesujących go działów fizyki. Obiecał też – i słowa dotrzymał – że odniesie się w publikacji także do krytycznych esejów wybranej grupy fizyków i filozofów (książka zawiera ich 25), które znajdą się w zapowiadanym tomie, o ile w ograniczonym stopniu będą skupiały się na filozofii, zamiast na naukach ścisłych.
Osobny, siódmy tom Biblioteki poświęcony Einsteinowi ukazał się trzy lata później i jako jedyny w serii opatrzony został poszerzonym tytułem: Albert Einstein: filozof-uczony. Książkę wydano w 5 tysiącach egzemplarzy, które sprzedano w 10 miesięcy.
Publikacja, którą obecnie dostajemy do ręki jest czymś więcej niż samą tylko autobiografią uczonego. Jej pojęciowe, merytoryczne, faktograficzne, intelektualne bogactwo zachęca do lektury i to – jak się okazuje - niejednokrotnej. Jak czytamy we wstępie, jej sednem jest wprawdzie kanoniczny tekst Einsteina, ale wokół niego zbudowana została bogata w interesujące szczegóły wielostronicowa narracja.
Nad książką w takiej formie pracowało wiele osób, ale największy wkład w jej powstanie wnieśli fizyk Hanoch Gutfreund, dyrektor Centrum Einsteina odpowiedzialnego za własność intelektualną Einsteina na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie oraz Jurgen Renn, dyrektor Instytutu Historii Nauk im. Maxa Plancka w Berlinie i adiunkt filozofii i fizyki na Uniwersytecie w Bostonie. Oni też napisali Wstęp do wydania polskiego, w którym wiele miejsca zajmuje opis różnego rodzaju relacji, jakie zaszły między Einsteinem a polskimi uczonymi (na liście znalazło się 12 naszych fizyków).
Książka składa się z 6 części. Opowiadają one o wielu sprawach. Jest tu szeroko omawiana sprawa poszukiwania przez Einsteina ujednoliconego światopoglądu naukowego. Otrzymujemy także obraz ewolucji jego osobowości od lat najmłodszych, śledzimy na bieżąco na wielu przykładach proces kształtowania się u uczonego takiego sposobu myślenia, który prowadzi do odkryć naukowych.
Zapoznajemy się też z uwagami innych uczonych odnoszącymi się do myśli Einsteina i z uwagą analizujemy odpowiedzi jakie uczony do nich kieruje.
Ostatnie dwie części książki zawierają Szkic autobiograficzny Einsteina, który napisał w roku 1955 dla Politechniki w Zurychu (na krótko przed śmiercią) oraz pełny tekst polskiego tłumaczenia Zapisków biograficznych, w którym po raz pierwszy pojawiają się w toku narracji także równania, symbole i wzory.
Waldemar Pławski
Einstein o Einsteinie. Zapiski autobiograficzne i naukowe, Hanoch Gutfreund, Jürgen Renn, tłum. Tomasz Lanczewski, Wydawnictwo Copernicus Center Press, Kraków 2022, s. 352, cena 59,90 zł.