Recenzje (el)
- Autor: am
- Odsłon: 3111
Fetyszyzm i kultura – to tytuł książki Hartmuta Böhme'a w tłumaczeniu Mateusza Falkowskiego wydanej przez PWN.
W książce tej będziemy analizować przednowoczesny i nowoczesny stosunek do rzeczy, zwłaszcza do tych, które budzą niepokój, ponieważ – być może – posiadają pewną osobliwą moc, moc także w odniesieniu do nas, przekonanych, że to my jesteśmy panami, a rzeczy nam służą - pisze Hartmut Böhme. /.../ Wyrosły na gruncie dyskursów wczesnego religioznawstwa i etnologii, fetyszyzm stał się w krótkim czasie kluczowym pojęciem służącym odszyfrowaniu fantasmagorii XIX wieku. Ta osobliwa kariera pojęcia, przebiegająca bez jakiegoś odgórnego planu, będzie nas tu interesować najbardziej.
Fetyszyzm traktowany jest zazwyczaj jako zjawisko charakterystyczne dla społeczeństw prymitywnych, lub jako perwersyjne zachowanie pojedynczych jednostek w społeczeństwach rozwiniętych. Autor pokazuje jednak, że często to, co na pierwszy rzut oka jawi się jako przynależne do archaicznych i przedoświeceniowych formacji kulturowych, dzisiaj może być odbierane jako coś znanego, swojskiego i aktualnego.
Książka stanowi monumentalną historię zjawiska fetyszyzmu w kulturze, od czasów biblijnych aż po współczesność, która rzuca zupełnie nowe światło na nasze rozumienie nowoczesności. Dla autora nie oznacza ona bowiem końca fetyszyzującego stosunku do rzeczywistości, lecz jego uniwersalizację w obszarze masowej konsumpcji, polityki i seksualności.
Temat fetyszyzmu ujęty jest w książce w cztery rozdziały poprzedzone wstępem (1.To jest rzecz – wprowadzenie do świata rzeczy, 2.Fetyszyzm w religii i etnografii, 3. Fetyszyzm towarowy, 4. Fetyszyzm, seksualność i psychoanaliza). Każdy z nich jest zakończony przypisami. W końcowej części książki autor zamieszcza krótkie omówienie perspektyw rozwoju fetyszyzmu jako mechanizmu rozwoju kulturowego oraz dodaje niezwykle obszerną bibliografię i indeks nazwisk.(am)
- Autor: tm
- Odsłon: 2160
Matthew M. Hurlay, Daniel C. Dennett i Reginald B. Adams, jr. napisali książkę pt. Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu. Przetłumaczył ją na polski Rafał Śmietana, a wydało Wydawnictwo Copernicus Center Press.
Chociaż humor w życiu człowieka odgrywa ważną rolę, jest jednocześnie bardzo tajemniczy – piszą autorzy. Nie wiadomo, skąd się wywodzi? Po co w ogóle istnieje? Dlaczego ta kategoria doznań stanowi tak istotny element naszego życia? Dlaczego humor sprawia nam przyjemność? I dlaczego się śmiejemy? Czy humor jest adaptacją? Dlaczego komunikujemy humorystyczne treści? Jakie są związki zabawy z humorem?Na te pytania i wiele innych odpowiada ta książka o humorze od strony naukowej. Autorzy dowodzą w niej, że emocje rządzą wszystkimi naszymi czynnościami poznawczymi, a humor stanowi bogate źródło spostrzeżeń dotyczących funkcjonowania umysłu.
Teoria, jaką w książce przedstawiają, wzbogaca dotychczasową wiedzę na temat humoru o perspektywę ewolucyjną i komutacyjną. Jest to próba stworzenia podstaw empirycznej teorii humoru i mózgu, próba wyjaśnienia, dlaczego humor istnieje i w jaki sposób korzysta z naszych procesów myślowych.
Ale nie brak w niej powiązania nauki ze sztuką. Humor przecież jest podstawą komedii, której upodobanie przewyższa wagę tragedii. A dzisiaj stał się wręcz nałogiem (przemysł rozrywkowy). I choć autorzy nie toczą bojów o wyższość komedii nad tragedią, to zastanawiają się np. jaka jest zależność humoru od wiedzy i dlaczego humor nas uzdrawia.
To obszerne dzieło poświęcone zjawisku, nad którym rzadko się zastanawiamy i je analizujemy, to wywód naukowy i zarazem popularyzatorski, ujęty w 13 rozdziałów zawierających mnóstwo anegdot, dowcipów (także rysunkowych), kalamburów, z bogatymi przypisami, równie bogatą bibliografią oraz indeksami.(tm) Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu, Matthew M. Hurlay, Daniel C. Dennett, Reginald B. Adams, jr. Copernicus Center Press, Kraków 2016, wyd. I, s. 553, cena 69,90 zł (w tym VAT). Książka dostępna także jako e-book.
- Autor: tm
- Odsłon: 1996
Krakowskie Wydawnictwo Universitas wydało książkę Pawła Okołowskiego pt. Filozofia i los. Szkice tychiczne.
Jest zbiór tekstów (częściowo już publikowanych) powstałych w latach 1993-2014 i ułożonych w określonym porządku. Pierwszą część książki stanowią recenzje, drugą – artykuły, a trzecią – polemiki. Książkę zamyka appendix, nota bibliograficzna oraz dwa indeksy: rzeczowy i osobowy.
Wątkiem przewodnim, jaki zainspirował Pawła Okołowskiego do zebrania tych tekstów w zbiór zwarty stał się motyw losu (gr. Tyche) – filozofia losu, tychizm - przeciwieństwo prometeizmu (autor nazywa go trzeźwym pesymizmem). Czyli pogląd, iż to los włada człowiekiem, a nie odwrotnie.
Jak pisze we Wstępie – „Na cyrkulację szczęścia i nieszczęścia wpływu nie mamy żadnego i mieć nigdy nie będziemy – mimo cudów techniki i medycyny. Bywa się może kowalem pojedynczego utworu czy dnia, ale nie dzieła życia i nie trajektorii życiowej. /…/ Wszak świat jako całość stoi na losie: żądzą nim konieczność i traf, poprzez kreację i zagładę”.
Teksty składające się na książkę, będące zdaniem autora migawkowym wglądem w ideę losu, dają szeroką metafizyczną perspektywę patrzenia na ludzkie życie i świat. Szkice zamieszczone w części I dotyczą filozofii nowożytnej i współczesnej - prac filozofów formujących mentalność dzisiejszego człowieka. Z kolei w artykułach zebranych w części II autor sięga także do dzieł starożytności i średniowiecza (bliższych mu ideowo), stanowiących fundament rzetelnego myślenia.
Lektura 49 artykułów składających się na tę książkę winna skłonić czytelnika - wolnego człowieka zdolnego spierać się o to, jaki jest świat - do namysłu nad zagadnieniami zła, predestynacji, doli narodu, wolnej woli, istoty religii, języka czy samobójstwa. Bo jak twierdzi autor - uprawiana dzisiaj filozofia od tej problematyki stroni; chce wykuwać los, odżegnując się tym samym od swej minionej wielkości.(tm)
Filozofia i los. Szkice stychiczne, Paweł Okołowski, Wydawnictwo Universitas , Kraków, s. 411, cena 39 zł + VAT
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1201
Wojskowa Akademia Techniczna wydała książkę Studia z filozofii informatyki pod redakcją naukową Krzysztofa Sołoduchy i Pawła Stacewicza.
Wydawałoby się, ze te dwie nauki – filozofia i informatyka – są bardzo od siebie odległe, a ich ewentualnych związków nikt z naukowców nie bada. W rzeczywistości jest przeciwnie: na świecie od kilkudziesięciu lat, w Polsce od niedawna, obszary tych dwóch nauk – wcześniej na siebie nie zachodzące – nagle zaczęły tworzyć przestrzeń wspólną. Owocem rosnącego zainteresowania badaczy tej nowej dziedziny, która właściwie dopiero się kształtuje, jest rosnąca liczba publikacji, konferencji i książek – także w Polsce. Dotyczą one zarówno nowych problemów filozoficznych pojawiających się w erze cyfryzacji, jak i nowej dziedziny – filozofii informatyki, będącej namysłem nad rozwojem informatyki, która staje się podstawą nowego światopoglądu naukowego.
Redaktorzy naukowi książki, na którą składają się teksty ośmiu badaczy problemu, podają iż przy ich doborze kierowali się dwiema przesłankami. Z jednej strony, chcieli zrobić aktualny przegląd wybranych zagadnień z filozofii informatyki, a z drugiej – pokazać aktywność niektórych polskich badaczy uprawiających tę dyscyplinę filozoficzną.
Książkę otwiera fundamentalna rozprawa Nicola Angiusa i Raymonda Turnera „Filozofia informatyki”, prezentująca przegląd zagadnień i problemów poruszanych w ramach tej specjalności filozoficznej wraz z obszernym przeglądem klasycznej literatury z zakresu filozofii informatyki.
Uzupełnieniem polskim jest tekst prof. Pawła Polaka – jednego z prekursorów filozofii informatyki w Polsce – ukazujący rozwój tej dyscypliny w Polsce i jej zakorzenienie w polskiej tradycji filozoficznej, szczególnie szkoły krakowskiej.
Do tego tekstu nawiązuje też praca prof. Witolda Marciszewskiego, nestora filozoficznych badań nad informatyką w Polsce, pt. „Racjonalizm informatyczny jako realistyczna filozofia nauki”, w którym zwraca on uwagę na wykorzystanie matematyki w tej nowej dziedzinie.
Prof. Marciszewski wraz z dr. Pawłem Stacewiczem stworzyli niezwykle ciekawą platformę internetową Cafe Aleph, powiązaną z historyczną już witryną calculemus.org, będącą miejscem wymiany poglądów na temat filozofii informatyki. Zawarty w książce tekst prof. Marciszewskiego jest jednym z wątków toczonej od wielu lat na tym forum dyskusji na temat racjonalistycznej filozofii nauki.
Dwa teksty z zamieszczonych w książce dotyczą z kolei maszyn autonomicznych. Jeden z nich jest opracowaniem przez dr. Pawła Stacewicza dyskusji toczonej właśnie na Cafe Aleph – „O możliwości stworzenia maszyn autonomicznych”, zahaczającej o transhumanizm i blackbox science.
Drugi – Anny Sarosiek, dotyczy modelowania procesów autonomicznych sztucznych systemów, w którym autorka zwraca uwagę na języki fenomenologii i neurofenomenologii jako użyteczne do projektowania takich maszyn. Przewijają się w nim takie pojęcia jak autopojetyczność, Umwelt oraz ważne dzisiaj zagadnienie doliny niesamowitości (uncanny Valley).
Z kolei związki między filozofią informatyki a filozofią kultury, architektury, biologii i filozofią francuską pokazuje tekst Manuela de Landy – „Filozofia formy a modelowanie komputerowe”.
Książkę zamyka tekst Krzysztofa Sołoduchy dotyczący innego sposobu budowania relacji pomiędzy informatyką a filozofią. Zamiast przypisywać filozofii rolę służebną wobec informatyki, proponuje odwrócenie relacji poprzez wykorzystanie dokonań informatyki do rozwiązywania klasycznych pytań filozoficznych.
W sumie powstała książka ciekawa nie tylko dla studiujących filozofię i informatykę, (uważaną powszechnie za naukę ścisłą, a nawet techniczną), ale dla każdego, kto ciekaw rozwoju nauki i jej wpływu na dzieje świata i człowieka. (al.)
Studia z filozofii informatyki, red. Krzysztof Sołoducha, Paweł Stacewicz, Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 2018, s. 200.